1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

Баҳолаш в а ўлчаш тамойиллари
Баҳолаш ва ўлчашнинг учта асосий тамойили мавжуд. Бу тамойиллар узоқ муддатли мажбуриятларга ва тўланадиган узоқ муддатли векселларга қўлланилади. Учта асосий тамойил:

1. 
   Узоқ муддатли мажбуриятлар қарзга олинган товар ва хизматларнинг хаққоний бозор қиймати бўйича қайд қилинади. Бозор фоиз ставкаси - бу хўжалик муомалалардаги эътироз қилинмайдиган ставкадир ва у товар ва хизматларнинг хаққоний бозор қийматибўйича талаб қилинадиган келгуси нақд тўловларнинг хаққоний қийматига тенг.
   
2. 
   Фоизларнинг даврий тўлови қарзнинг чиқарилиш санасига бўлган бозор фоиз ставкасига асосланган.
   
3. 
   Баланс санасига бўлган узоқ муддатли қарзнинг қолдиқ қиймати - бу эмиссия вақтида бозор фоиз ставкасигача дисконтланган барча қолган нақд тўловларнинг хақиқий қийматидир.
   

Бу мақсад учун қўлланиладиган фоиз ставкаси қарз муддати даврида ўзгармайди.
Бу учта тамойил узоқ муддатли қарз ва фоизлар тўлаш бўйича харажатларнинг ўлчаниши ва акс эттирилиши учун асос ҳисобланади.
Тўланадиган облигациялар. Облигация - катта суммалардаги капитални узоқ муддат асосида химоялаш учун компаниялар ва давлат ташкилотлари томонидан чиқариладиган қарз гувохномаларидир. Облигациялар - бу фирма-эмитентнинг облигациялар эгалари(инвесторлар) томонидан инвестиция қилинаётган капитални қайтариш учун асосий сумма ва фоизларни тўлаш тўғрисидаги расмий берган ваъдасини ифодалайдиган қонуний хужжатдир. Расмий облигацион келишув ёки облигацион келишув облигация муддатларини, эмитент ва облигация эгаларининг ҳуқуқ ва мажбуриятларини аниқайди. Келишув компания-эмитентта, эмиссия учун тасдиқланган пул суммасига, фоиз ставкаси ва фоизларни тўлаш муддатларига, қарз суммасини тўлаш муддатларига, инвестор ва эмитентларнинг манфаатларини ҳисобга олиш учун тайинланган, мустақил васий мажбуриятлари конверсиясига бўлган ҳар хил чеклашларни белгилайди. Васий бўлиб. одатда зарурий қайд қилишни юритадиган ҳамда мажбурият ва фоизларни тўлайдиган, молиявий ташкилот иштирок этади. Инвесторлар ўзида эмитент ва инвесторлар орасидаги келишув мажбуриятини акс эттирувчи облигацион сертификатлар оладилар.
Облигациялар одатда, 10 000 ва 100 000 сўмлик ва кичик қийматда чиқарилади. Кичик қийматдаги облигацияларнинг чиқарилиши уларнинг енгишлигини оширади ва инвесторларга ҳар хил турдаги қимматли қоғозларга капитал қўйилма учун катта имкониятлар беради ҳамда инвестицияда таваккални камайтиради.
Инвесторлар кенг инвестицион мақсадларга ва сиёсатга эга бўладилар. Бунинг натижасида кўп турли облигациялар чиқарилади. Облигациялар бўйича қарзлар ҳамда улар билан боғлиқ бўлган тўланмаган чегирмалар ва устамалар, одатда, балансда узоқ муддатли мажбуриятлар каби акс эттирилади.
З.Облигацияларнинг ҳисоби
Облигацияларни чиқариш ва кенг омма ўртасида тарқатиш тез амалга оширилмайди. Одатда ушбу жараён хафталар ва ойларни ташкил этади. Облигациялар шартларини белгилаш ва эмиссияся орасида бозор шароити ва компания-эмитентнинг молиявий холати сезиларли даражада ўзгариши мумкин. Бундай ўзгаришлар облигациялар ликвидлиги (сотилиши) ва уларнинг сотилиш нархларига таъсир кўрсатади. Агар бозор ва белгиланган фоиз ставкалари тенг бўлса облигациялар номинал қиймати бўйича сотилади. Бу холатда фоизларни тўлашдан олинган даромад ушбу муддатга ва таваккалчиликка эга бўлган облигациялардан бозор ставкасига тенг фоизли ставка бўйича олинган даромадга тенг бўлади.