1-боб. Бухгалтерия ҳисобининг концепциялари ва тамойиллари

Даромадлар - Харажатлар = Фойда ёки Зарарлар (2)

Доимий счётлар бухгалтерия балансида акс эттирилган. Доимий деб аталган таъриф шуни билдирадики, бунда ушбу ҳисобварақларнинг якуний колдиғи келгуси ҳисобот даврига ўтказилади. Вақтинчалик ҳисобварақлар молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот кўрсаткичларига мос келади ва улар доимий ҳисобварақларда бўладиган ўзгаришларни акс эттириб, ҳисобот даврининг охирида ёпилади. Иқтисодий фаолиятнинг қайд этилиши ҳисобварақларга қайд этилишида ўз аксини топади. Хўжалик фаолиятида содир этилган воқеа хеч бўлмаганда энг камида иккита ҳисобвараққа таъсир кўрсатади. Амалиётда бу икки ёқлама ёзув тизими деб аталади.

2. Баланс тенгламаси, доимий ва вақтинчалик счётлар
Икки ёқлама ёзув тизими иккита томонламалик тамойилига асосланган бўлиб, у жами иктиоодий ходисалар ва операцияларнинг икки жихати мавжудлигини кўрсатади: кўпайиш ва камайиш. Иккиёқлама ёзув тизими, шунингдек баланс тенгламасининг тенг бўлишига кафолат беради. Мисол учун, агар компания 10 000 сўм қийматли асбоб-ускуналарни вексель бериб оладиган бўлса. унда актив ва мажбуриятлар 10 000 сўмга кўпаяди. Баланс тенгламаси тенг бўлиб колади.
Иккиёқлама ёзув тизимига кўра хўжалик операциялари камида икки маротаба рўйхатга олиниши лозим: бир счётнинг дебети ва иккинчисининг кредити бўйича ва шундай тартибдаки, бунда счётнинг дебети бўйича кўрсатилган сумма бошқа ҳисобварақнинг кредити бўйича кўрсатилган суммага тенг бўлиши лозим. Шунинг учун тизимда доимо баланс холати сақланиб колади. Уни счётнинг икки қисмдан иборат бўлган «Т» моделини ўрганишдан бошлаш мақсадга мувофиқ ҳисобланади (одатда бундай номланиш ҳисобварақнинг шакли «Т» харфига ўхилагани учун қўлланилади). Бунда дебет (Дт) - ҳар доим счётнинг чап томонини ва кредит (Кт) ҳар доим унг томонини англатади.
Доимий счётлар