Shu jumladan
ayollar
|
Erkaklar
|
Jami
|
100
|
51.2
|
48,8
|
shu jumladan:
|
|
|
|
rahbarlar
|
100
|
26,6
|
73,4
|
mutaxassislar
|
100
|
64,3
|
35,7
|
texnik xodimlar
|
100
|
57,5
|
42,5
|
xizmat ko’rsatuvchi xodimlar
|
100
|
54,9
|
45,1
|
ishlab chiqarish xodimlari
|
100
|
21,4
|
78,6
|
Iqtisodiyotning har bir sohasida ishlab chiqarish hajmini oshirish va xizmat ko’rsatish sifatini yaxshilashning hal qiluvchi shartlaridan biri xodimlarning malakasini uzluksiz oshirish hisoblanadi. Shuning uchun ish beruvchilar o’z hodimlari malakalarini hammadan ko’proq davlat oliy o’quv yurtlarida (30,4%), maxsus kurslarda (20,8%), xo’jalikning o’zida (19,2%), jahon tajribalarini o’rganish va ularni amaliyotda tadbiq etish maqsadida chet ellardagi o’quv yurtlarida (11,4%), nodavlat oliy o’quv yurtlarida (10,2%) oshirishni hohlaydilar. Xodimlarni yangi kasbga o’rgatish va malakasini oshirishning kamroq samara beruvchi usullari - hozirgi vaqtda kichik mutaxassislar tayyorlashda asosiy zveno bo’lgan o’rta mahsus, kasb-hunar kollejlarida (8,0%) deb, hisoblaydilar.
Bozor munosabatlarining rivojlanishi ish beruvchi tadbirkorlar o’rtasida o’zaro raqobatni keskinlashtiradi. Shuning uchun ular amaliy faoliyatlari davomida doimo o’z malakalarini muntazam oshirib borishlari lozim. Bunda intelektual, ma’naviy va ma’rifiy, huquqiy va professional o’sish masalalari muhim o’rin tutadi. Shunga ko’ra ish beruvchilar turli sohalarda malaka va kasb-mahoratlarini o’zgarib borayotgan zamonga mos ravishda oshirishni istaydilar (2.2-jadval).
2.2-jadval
Ish beruvchilarining turli ta’lim sohalarida o’z malakalarini oshirish istaklari (barcha respondentlar - ish beruvchilarga nisbatan, %da)1
Ish beruvchilar tomonidan o’rganilishi istalgan ta’lim sohalari
|
Ish beruvchilar, jami
|
Shu jumladan:
|
erkaklar
|
ayollar
|
Biznes va boshqaruv
|
23,3
|
19,7
|
27,0
|
Huquq
|
14,1
|
13,0
|
18,8
|
Matematika va statistika
|
3,9
|
4,7
|
2,8
|
Axborotlashtirish
|
7,6
|
8,9
|
6,6
|
Muxandislik va muxandislik ishi
|
3,5
|
4,3
|
3,1
|
Ishlab chiqarish va qayta ishlash tarmoqlari
|
7,8
|
8,9
|
6,6
|
Arxitektura va qurilish
|
5,3
|
5,4
|
5,2
|
Fermerlik xo’jaligi
|
7,3
|
7,9
|
7,3
|
Qishloq, o’rmon va baliqchilik xo’jaligi
|
3,7
|
3,7
|
3,7
|
Agroinjeneriya
|
1,6
|
2,2
|
1,2
|
Veterenariya
|
3,3
|
3,3
|
2,9
|
Suv xo’jaligi
|
2,8
|
2,9
|
2,4
|
Ijtimoiy ta’minot
|
1,8
|
1,1
|
2,2
|
Xizmat ko’rsatish sohasi
|
6,7
|
6,3
|
6,2
|
Transport
|
2,0
|
3,6
|
1,2
|
Atrof-muhit muhofazasi
|
1,6
|
1,4
|
1,4
|
Boshqa ta’lim sohalari
|
3,7
|
2,7
|
1,2
|
Inson kapitalining ahamiyati tabiiy resurslar, moddiy boylik va mablag’lardan muhimroq. Chunki inson kapitallarining yig’indisi mehnat potensialini tashkil etadi. Ya’ni mehnat layoqatiga ega bo’lish, muayyan tajriba va malakaga ega bo’lish, safarbarlik imkoniyatining vujudga kelishi natijasida inson kapitali potensial ko’rinish kasb etadi.Aynan shu sabab u iqtisodiy o’sish va samaradorlikning asosiy omili hisoblanadi.
Ularning orasida biznes va boshqaruv (23,3%), huquq (14,1%), ishlab chiqarish va qayta ishlash tarmoqlari (7,8%), axborotlashtirish (7,6%), fermer xo’jaligi (7,3%,) xizmat ko’rsatish sohasi (6,7%), arxitektura va qurilish (5,3%,), matematika va statistika (3,9%), qishloq, o’rmon va baliqchilik xo’jaligi (3,7%) hamda muhandislik va muhandislik ishi (3,5%) bo’yicha malakasini oshirishni istovchilar ko’pchilikni tashkil etadi.
Malakali kadrlar salmog’ini oshirish, ularning sifat darajasini yuksaltirish, birinchi navbatda band bo’lganlarning o’zlarini extiyojlaridan kelib chiqsa, ikkinchi navbatda esa malaka oshirish va yangi kasbga o’rgatish maskanlarining hozirgi bozor munosabatlari sharoiti talablariga javob berishi hamda sifat darajasiga bog’liq. Mabodo, malakali kadrga extiyojlari tug’ilsa respondentlarning ko’pchiligi davlat oliy o’quv yurtlariga (28,9%), bandlikka ko’maklashuvchi markazga (21,9%), malakali kadrning o’ziga (20,5%), o’rta maxsus, kasb-hunar kollejlariga (10,2%) murojaat qilishlari mumkinligini bildirganlar. Kamroq qismi esa turdosh korxona rahbariyatiga (7,8%), mardikorchilik bozoriga (4,3%), xorijiy o’quv yurtlariga (3,3%) va xususiy universitetlarga (3,1%) murojaat etishlarini izhor etganlar (2.3-jadvalga qarang).
2.3-jadval
Malakali kadrlarga bo’lgan talablarini qaysi tashkilotlarga murojaat qilish orqali qondirishlari holati ( barcha respondentlar - ish beruvchilarga nisbatan, %da)1
Malakali kadr yetkazib beruvchi tashkilotlar
|
Ish beruvchilar, jami
|
Shu jumladan
|
erkaklar
|
ayollar
|
Davlat oliy o’quv yurtlariga
|
28,9
|
29,2
|
27,2
|
O’rta maxsus, kasb-hunar kollejlariga
|
10,2
|
10,3
|
10,1
|
Xususiy universitetlarga
|
3,1
|
4,7
|
2,1
|
Xorijiy o’quv yurtlarga
|
3,3
|
3,1
|
3,5
|
Turdosh korxona rahbariyatiga
|
7,8
|
7,0
|
8,1
|
Mardikorchilik bozoriga
|
4,3
|
4,7
|
3,8
|
Bandlikka ko’maklashuvchi markazga
|
21,9
|
20,9
|
23,3
|
Malakali kadrlarning o’ziga
|
20,5
|
20,1
|
20,9
|
Demografik vaziyat har doim o’ziga xos xususiyatga ega bo’lib, aholining tabiiy va mexanik (migratsion) harakatlarida namoyon bo’ladi. Mamlakatda bu jarayonlar murakkab ko’rinishga ega bo’lib, tug’ilishning nisbatan yuqoriligi va unga mos ravishda aholi tabiiy o’sishining tezkor sur’ati bilan izohlanadi. O’zbekiston Respublikasi aholisining umumiy soniga ko’ra, Markaziy Osiyo davlatlari ichida birinchi, Rossiya va Ukrainadan so’ng uchinchi o’rinni egallaydi. Shu jihatdan olganda, O’zbekiston yaqin chet mamlakatlar o’rtasida yetakchi o’rinlardan birini egallaydi. Mamlakatda aholi sonining ko’payishi bir qancha sabablar: tarixiy, ijtimoiy, iqtisodiy, ayniksa, respublika uchun xos bo’lgan demografik omillar ta’sirida yuz bermoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |