1. Бир фазали ва уч фазали трансформаторларнинг тузилиши ва ишлаш тарзи

6.3. Ўлчов трансформаторлари

• Оддий электр ўлчов приборларини тўғридан–тўғри юқори кучланишли (масалан: 10, 35, 110 кВ) ва катта токли (масалан: 200, 400, 600 А ва ҳоказо) занжирларга улаш мумкин эмас. Юқори кучланиш ва катта токни тўғридан–тўғри ўлчайдиган электр ўлчов приборлари амалда ишлатилмайди. Шунинг учун электр ўлчов приборлари юқори кучланишли ва катта токли занжирларга махсус ўлчов трансформаторлари орқали уланади. Ўлчов трансформаторлари электр ўлчов приборларинииг ўлчаш чегараларини кенгайтириш ҳамда ўлчаш занжирларини юқори кучланишлардан ажратиш учун ишлатилади.

• ток трансформатори ўлчаниши лозим бўлган катта токни улчаш қулай бўлган кичкина токка, яъни 5 А гача камайтириб беради

• Ўлчов трансформаторлари икки хил бўлади:

• а) кучланиш трансформаторлари;

• б) ток трансформаторлари.

• Кучланиш трансформаторлари ўлчаниши лозим бўлган юқори кучланишни ўлчаниши қулай бўлган паст кучланишга, яъни
• 100 В гача камайтириб беради

• а) Кучланиш трансформаторлари. Кучланиш трансформатори пўлат ўзак ва иккита чулғамдан иборат кичик қувватли оддий трансформатордир. Унинг ўрамлар сони кўп бўлган бирламчи чулғами (қисмалари А - Х) га ўлчаниши лозим бўлган юқори кучланиш U1 берилади.
• Ўрамлар сони озғина бўлган иккиламчи чулғамига ички қаршилиги катта бўлган ўлчов приборлари (масалан, вольтметр, ваттметр ёки счётчикларнинг кучланиш ғалтаклари) параллел уланади (6.2–расм, а)

• Кучланиш трансформаторининг иккиламчи чулғам занжирига уланадиган ўлчов приборларининг қаршиликлари катта (масалан, 1000 Ом ва ундан ортиқ) бўлгани учун бу занжирда ток жуда кичкина бўлади. Демак, кучланиш трансформатори оддий куч трансформаторининг салт ишлаш шароитига яқин шароитда ишлайди. Кучланиш трансформаторининг бирламчи чулғамига турли қий–матли катта кучланиш берилганда унинг иккиламчи чулғамининг кучланиши Ů2 100 В бўлади. Демак, кучланиш трансформатори ўлчаниши лозим бўлган юқори кучланишни 100 В гача камайтириб берар экан.