1. Бир фазали ва уч фазали трансформаторларнинг тузилиши ва ишлаш тарзи

7-маруза. Трансформаторларнинг тузилиши ва ишлаши.

• 1. Бир фазали ва уч фазали трансформаторларнинг тузилиши ва ишлаш тарзи.
• 2. Трансформаторларнинг ишлаш қонуниятлари ва вектор диаграммалари.

• Трансформаторларнинг ишлаш режимлари. Салт ишлаш, қисқа туташ ва юкламада ишлаш режимлари. Бу режимлардаги характеристикалар ва вектор диаграммалари.

• Трансформаторларнинг келтирилган электр схемалари. Келтирилган эквивалент схемалар ва унинг вектор диаграммалари.

• Трансформатор чулғамларини улаш урухлари. Трансформаторларнинг параллел ишлаши. Трансформатор чулғамларини улаш урухлари, унинг схемаси ва вектор диаграммалари. Трансформатор чулғамларинни улаш гурухлари, унинг схемаси ва вектор диаграммалари. Трансформаторларнинг параллел ишлаши туғрисида маълумот. Параллел ишлаш шартлари ва уларн тахлил қилиш.

• Махсус трансформаторлар. Автотрансформаторлар, бир ёки уч фазали трансформаторлар, ўлчов трансформаторлари, пайвандлаш трансформаторлари, ўзгарувчан ток частотасини ўзгартирувчи трансформаторлар ва уларнинг қўлланилиши.

• Бирор кучланишли ўзгарувчан токни бошқа кучланишли ўзгарувчан токка айлантирувчи статик электромагнит ускунага трансформатор деб аталади.

• Трансформаторлар асосий :

• Бир-бири билан электромагнит (автотрансформаторларда эса электрик) боғланишда бўлган, трансформаторларнинг электромагнит жараёнларини вужудга келтирувчи икки ёки ундан кўпроқ чулғамлардан

• Электротехник пўлат тунукачалардан ташкил топган, магнит оқимни кучайтирувчи магнит ўзакдан

• ва трансформаторнинг қуввати, кучланиши, турлари ва ҳакозаларга қараб бир неча ўнлаб бўлаклардан иборат ёрдамчи қисмлар.

• Улар қаторига мойли трансформаторнинг баклари, тармоқни ва чулғамларни боғловчи изоляторлар ва бошқалар киради.

• ТРАНСФОРМАТОРЛАРНИНГ ТУЗИЛИШИ ВА АСОСИЙ ҚИСМЛАР

• Ток турига қараб трансформаторлар

• бир фазали

• уч фазали

• кўп фазалиларга бўлинадилар

• Трансформаторларнинг электр энергияни қабул қилувчи чулғами - бирламчи

• истеъмолчига энергияни узатувчи чулғами - иккиламчи чулғам дейилади

• Трансформаторларнинг юқорироқ кучланишли тармоққа уланган чулғами юқори кучланишли (ю.к.) чулғам дейилади.

• Кичикроқ кучланишли тармоққа уланган чулғами қуйи кучланишли (қ.к.) чулғам дейилади.

• Агар иккиламчи чулғам кучланиши бирламчиникидан кичикроқ бўлса трансформатор пасайтирувчи, акс ҳолда кучайтирувчи дейилади.

• Куч трансформаторлари тузилиши бўйича икки турга

• Мойли трансформаторларда магнит ўзак ва чулғамлар яхши изолятор ва совутувчи модда ҳисобланган трансформатор мойи тўлдирилган идишга жойлаштириладилар. Трансформатор мойи чулғам изоляцияларини ҳавонинг зарарли таъсиридан ҳам сақлайди.

• Уламали трансформаторлар деб трансформациялаш коэффициентларини ўзгартириш учун чулғамларда махсус уламалари бўлган трансформаторларга айтилади.

• Қуруқ трансформаторларга

• Мойли трансформаторларга

• бўлинадилар

• Трансформаторларнинг номинал бирламчи кучланиши деб, паспортда кўрсатилган кучланишга айтилади; агар бирламчи чулғам уламалари мавжуд бўлса, у ҳолда номинал кучланиш алоҳида таъкидланади.

• Трансформаторларнинг номинал қуввати деб, иккиламчи чулғамда Вольт-Ампер билан ўлчанган ва паспортда кўрсатилган қувватга айтилади.

• Трансформаторларнинг номинал режими деб ишлаб чиқарган корхона тайёрлаган паспортда кўрсатилган режимга айтилади.

• Трансформаторларнинг номинал қийматлари - қувват, кучланишлар, токлар, частота ва ҳ.к. трансформаторларнинг паспортида кўрсатилган бўлиб, у трансформаторларнинг номинал режимини кўрсатувчи бошқа қийматлар, масалан, ф.и.к. кабиларга ҳам тааллуқлидир.

• Трансформаторларнинг номинал иккиламчи кучланиши деб бирламчи чулғамда номинал кучланиш бўлиб, юксиз ишлагандаги иккиламчи кучланишга айтилади; агар иккиламчи чулғам уламалари мавжуд бўлса, унинг номинал кучланиши алоҳида таъкидланади.

• Трансформатор бирламчи ва иккиламчи чулғамлари номинал токлари деб трансформатор паспортида кўрсатиладиган ва номинал қувват ва номинал кучланишлар билан маълум боғланишда бўлган бирламчи ва иккиламчи чулғамлар токларига айтилади.