1 Biofizikaning predmeti, vazifalari. Biofizikaning biologik fanlar orasida tutgan o’rni va boshqa fan soxalari bilan aloqasi

42.Membrana lipidlari
-Biologik membranalarning lipid modellari sifatida eng ko'p ishlatiladigan uchta tur:
Мембранани 3 хил типдаги липидлар ташкил этади: фосфолипидлар, холестерин ва гликолипидлар.
Асосий типдаги липидлар фос-фолипидлар бўлиб ҳисобланиб, улар фосфатидилхолин (лецитин), фосфатидилэтаноламин, фосфати-дилсерин, фосфатидилинозит ва сфингомиелинни сақлайди. Lipid monoqatlamini olishning eng oson usuli suv yuzasiga erigan lipidli bir tomchi organik erituvchini qo'llash va erituvchining bug'lanishini ta'minlashdir.Agar lipid molekulalari amfifillik bilan tavsiflangan bo'lsa, ya'ni ular, masalan, fosfolipidlarda bo'lgani kabi, hidrofobik va hidrofilik bo'limlarga ega bo'lsa, u holda gidrofil qismi suvli fazada, hidrofobik qismi esa havoda yo'naltiriladi.Bir qavatli qatlamni tavsiflovchi bir nechta parametrlar mavjud: maydon, sirt tarangligi, chegara potentsial sakrashi. Biroq, bu qiymatlarni o'rganish orqali adsorbsiya jarayonlari, oqsil-lipid o'zaro ta'siri, yog 'kislotasi radikallarining fazaviy o'tishlari, lipid molekulalarining geometriyasi va qadoqlanishi va boshqalar haqida noyob ma'lumotlarga ega bo'lish mumkin. va fermentativ kataliz mexanizmlari. Biroq, molekulyar plyonka fazalar chegarasida joylashganligi sababli, u moddalarning biologik membrana orqali o'tish jarayonlarini o'rganish uchun mos emas.


43 Membrana oqsillari va ularning turlar
-Membran oqsillariga hujayra membranasi yoki hujayra organellasining membranasiga kiritilgan yoki ular bilan bog'langan oqsillar kiradi. Barcha oqsillarning taxminan 25% membrana oqsillaridir. Biokimyoviy tasnifga ko'ra, membrana oqsillari integral va periferiklarga bo'linadi.

Integral membrana oqsillari membranaga mahkam o'rnashgan va faqat detarjan yoki qutbsiz erituvchilar yordamida lipid muhitidan olib tashlanishi mumkin. Lipid ikki qavatiga nisbatan integral oqsillar transmembran politopik yoki integral monotopik bo'lishi mumkin.

Periferik membrana oqsillari monotopik oqsillardir. Ular lipid membrana bilan kuchsiz bog'langan yoki gidrofobik, elektrostatik yoki boshqa kovalent bo'lmagan kuchlar bilan integral oqsillar bilan bog'langan. Shunday qilib, integral oqsillardan farqli o'laroq, ular tegishli suvli eritma (masalan, past yoki yuqori pH, yuqori tuz konsentratsiyasi yoki xaotropik) bilan ishlov berilganda membranadan ajralib chiqadi. Ushbu dissotsiatsiya membranani yo'q qilishni talab qilmaydi.
Membran oqsillari membranaga yog 'kislotasi yoki prenil qoldiqlari yoki oqsilga biriktirilgan glikosilfosfatidilinositol hisobiga ularning translatsiyadan keyingi modifikatsiyasi vaqtida kiritilishi mumkin.
37. 1. Фермент-оқсиллар
2. Рецептор оқсиллар
3. Транспорт оқсиллар
Транспорт оқсилларига киради:
• канал ҳосил қилувчи бактериал оқсиллар – поринлар, уч ўлчамли оқсиллар, сув билан тўлган ва 600 Да гача бўлган молекулаларни ташувчи, тирқишлар ҳосил қилувчи оқсиллар;
• глюкоза ташувчилари (GLUT) – глюкозани мембраналараро оқсиллар конформациясини ўзгариши ҳисобига ташилишини таъминлайди;
• К+/Na+-АТФ-азалар – ионларни градиентга қарши энергия сарфланиши билан ташилишини таъминлайди. Мембранадаги оқсилларни биологик ролини 3 кисмга энзимлар, рецепторлар ва транспортёрларга ажратиш мумкин