1. Bilish jarayonlariga umumiy tavsif. Diqqat va sensomotor reaktsiyalar psixodiagnostikasi. Xotira va mnemik faoliyat diagnostikasi

Diqqat tnrlari
Diqqatni o'rganish o’zlashtirmaslikning sabablarini, o‘quv faoliyati xususiyatlarini tahlil qilish hamda individual psixologopedagogik tavsiyalar ishlab chiqishda qo’llaniladi. Shuningdek, diqqatning turli jihatlarini o‘rganish kasbiy psixodiagnostika, ayniqsa, kadrlarni taniashda muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Individning o‘z tajribasida esda olib qolishi, esda saqlashi va keyinchalik uni yana esga tushirishi xotira deb ataladi. Xotira- atrof muhitdagi voqelik (narsa)ni bevosita va bilvosita, ixtiyoriy va ixtiyorsiz ravishda, passiv va aktiv (faol) holda reproduktiv va produktiv tarzda, verbal va noverbal shaklda, mantiqiy va mexanik y o i bilan aks ettiruvchi esda olib qoush, esda saqlasfa, qaytatdan esga tushirish, unutish hamda tanish, eslashdan iborat ruhiy jarayon alohida va umumiy namoyon qiluvchi foodisa, barcha taassurotlami ijodiy qayta ishlashga yo‘naltirilgan mnemik (yunoncha mnema-xotira) faoliyatdir Intellekt - inson aqliy qobiliyatlari majmuidir. “Intellekt” tushunchasi (inglizcha “intellegence”) psixologiyada tadqiqot obyekti sifatida XIX asr oxirida ingliz antropologi F.Galton tomonidan fanga kiritilgan. F.Galton fikricha, intellektual qobiliyatlar nasliy xususiyat hisoblanadi. intellektual qobiliyatlar nasl bilan sababiy bogiiq bo’lib, intellektual rivojlanish darajasidagi individual farqlaming yuzaga kelishida taiim, tarbiya va boshqa tashqi sharo’ltlar umuman inkor etiladi.
XX asrda Intellekt mohiyatini tushunishga bir necha yondoshuvlar yuzaga keldi. Bular: a Intellekt - ta’lirn olishga bo’lgan qobiliyat sifatida (A.Bine, Ch.Spirmen, S.Kolvin).
• Intellekt - mavhumlashtirish operatsiyasiga qobiliyat sifatida (L.Termen, R.Torndayk, Dj.Peterson)
■ Intellekt - yangi sharo’ltlarga moslashish qobiliyati sifatida (V. Stern, L.Terstoun, E.d.Klapared, J.Piaje).
Intellekt strakturasiga bo’lgan qarashlar:
1. Spirmen bo‘yicha intellekt modeli.
2.Terstoun bo'yichai Intellekt modeli
3.Gilford bo‘yicha intellekt modeli
4. Ayzenk bo‘yicha intellekt modeli
Spirmenning 2 omilli nazariyasiga ko'ra:
•S G- omil
■/ S-omil farqianadi.
G-omil har qanday intellektual faoliyat uchun xos, umumiy omil bo’lsa, S-omil faoliyatning faqat bir turi uchun xos bo’lgan spetsifik omil hisoblanadi. Terstoun iniellekt modeii:
V. So'zlarni tushunish( Iug‘at testlari bilan o‘lchanadigan asosiy omil.W . Nutq tezligi (anagramma, qofiya va b.topshiriqlar yordamida o’lchanadi).
N. Son omili (sonlar bilan operatsiyalar bajarish aniqligi va tezligini aniqlashga qaratilgan topshiriqlar yordamida o’lchanadi). S. Fazoviy qobiliyatlar omili (geometrik figuralar va ulaming munosabatlari.shuningdek, obyektlar holati va ular shakllarini idrok etishni tekshirishga qaratilgan topshiriqlar yordamida o’lchanadi M. Assotciativ xotira(juft assotsiatsiyalami esda olib qolish testlari yordamida o’lchanadi) P. Idrok qilish tezligi( predmetlar, ularning o‘xshashlik va farqlarini aniq va tez idrok qilish topshiriqlari orqali tekshiriladi). I(RO). Induktiv tafakkur (vazifani yechishning ba’zi qonuniyatlarini izlab topishga qaratilgan topshiriqlar yordamida o’lchanadi).
Gilford intellekt modeii: “Gilford nazariyasidagi muhim jihat shundan iboratld, uning
fikricha intellektual qobiliyatlarning 150 turi mavjud. Shu sababli intellekt modelida G - omildan voz kechiladi. Gilford intellekt modelida 3 o’lcham mavjud bo’lib, ulaming
kombinatsiyasi intellektyal qobiliyatlarning har xil tiplarini belgilab beradi.
• Gilford nazariyasidagi muhim jihat shundan iboratki, uning fikricha intellektual qobiliyatlarning 150 turi mavjud. Shu sababli intellekt modelida G - omildan voz kechiladi. • Gilford intellekt modelida 3 o’lcham mavjud bo’lib, ulaming kombinatsiyasi intellektyal qobiliyatlarning har xil tiplarini belgilab beradi. Gilford nazariyasidagi muhim jihat shundan iboratki, uning fikricha intellektual qobiliyatlarning 150 turi mavjud. Shu sababli intellekt modelida G - omildan voz kechiladi. Gilford inteilekt modeiida 3 o’lcham mavjud bo’lib, ularning kombinatsiyasi intellektyal qobiliyatlarning har xil tiplarini belgilab beradi.
Bu o‘lchamlar:
•Aqliy operatsiyalar turi.
• Axborotlar mazmuni.
•Natija yoki mahsulot (axborotni qayta ishlash shakli).