1 «Asosiy texnologik jarayonlar va qurilmalar» fanining mazmuni

Markazdan qochma tipdagi mashinalar.

Ventilyator, bosim, g‘ildirak, quvvat, turbokompressor, turbogazoduvka, vakum nasos, porshenli, rotorli, nasoslarni tanlash, afzalligi, kompressorlarni tanlash.

5. 
   harakatlanuvchi qismiga uzatish xizmatini o`taydi.
   

7. 
   Nasoslarning ishlash prinsipi, qo`llanish sohasi vavazifalarini (tabaqalanish) bilan tanishib chiqaylik. Nasoslar ikkiga bo’linadi: • 1.Kurakli nasoslar. • 2.Xajmli nasoslar. • 3.Oqimchali nasoslar Kurakli nasoslar ishlash prinsipi vazifasiga nisbatan. • 1. Markazdan kochma: • 2. O`qiy; • 3. Propellerli; • 4. Uyurmali tuzilishi va ishlash prinsipi bir xil bo`lganligi uchun ventilyatorlarni ham kurakli nasoslar guruxiga kiritishimiz mumkin. Xajmiy nasoslar. • 1. Porshenli. • 2. Rotorli.
   

8. 
   Uchinchi klass nasoslari Oqimchali nasoslar • 1. Ejektor, • 2. Injektor, • 3. Gidroelevator tipida bo’ladi. Nasoslar suyuqlikka berilgan bosimga qarab: • past bosimli (bosimi 20 m suv ustun); • o`rtabosim (bosim 20-60 m suv ustun) li; • yuqori bosimli (bosim 60 m yuqori)
   

9. 
   Ularning past, o`rta va yuqori sarf nasoslari deb ham atashadi. Nasoslarni energiyaning nasosga qanday berilishiga qarab tabaqalanishancha mushkul vazifa. • Buni o`rniga suyuqlikka berilgan energiya turiga qarab tabaqalanish ancha qulay: 1. Holat energiyasi; 2.Bosim energiyasi 3.Kinetik energiya; Porshenli nasoslarning tuzilishi va ishlashi bilan tanishaylik. • Bu nasoslarda to`liq statik bosim Nst=Ns+Nx, bu yerda Nst- to`liq statik, Ns- surish , Nx-xaydashdagi bosimlardir. Porshenli nasoslar yuqori bosim kerak bo’lganda ishlatiladi. • Bunday nasoslarning F.I.K. katta bo’ladi. Nasos bosimi va unumdorligi (surish miqdori) ni aniqlaylik.
   

10. 
    Nasos bosimi N-bu nasosdan o`tayotgan suyuqlikning birlik og`irligiga berilgan energiya, suyuqlik ustunini metrlarida o`lchanadi. • Yuqorida ko`rsatilganidek, porshenli nasoslarning yaxshi tomonlari bilan markazdan qochma nasoslarga nisbatan qo`polligi, qimmat turishi, ishlashini murakkabligi kabi kamchiliklari mavjud. Shuningdek porshenli nasoslarni ko`proq ko’zatib turish kyerak, chunki ularning klapnlari tyez-tyez ifloslanib turadi. • Ana shularni xisobga olganda kurakli nasoslar: markazdan qochma, parrakli va o`qiy kabi turlaridan suyuqlikka kinetik energiya berib, uni bosim energiyasiga aylantirilib, suyuqlikni ko`p foydalaniladi. • Kurakli nasoslar toifasidan bo’lgan markazdan qochma nasosining tuzilishi va ishlash prinsipi bilan tanishaylik. • Markazdan qochma nasosning ish g`ildiragi atrofidagi bo`shliqdan suyuqlik o`tib, o`qdan radius bo`yicha uzoqlashadi. Bu nasoslarning tuzilishi va turi har xil bo’lishi mumkin. 1-rasmda markazdan qochma nasosning sxemasi tasvirlangan. • Afzalligi: suyuqlik bir me’yorda uzatiladi, vazni yengil, tuzilishi sodda, ixcham, o’rganish va ishlatish qulay. • Kamchiligi: nasosni ishlatish uchun oldindan ishchi g’ildirakni suyuqlik bilan to’ldirish kerak, f.i.k. pastroq (=0,6-0,7), hosil qilinadigan bosim past.
    

11.