1. Асинхрон двигателларнинг роторлари хакида тушунча

9. Синхрон генератор . Якорь реакцияси.
Синхрон генератор статорининг ҳар бир фаза чулғамларига қийматлари симметрик юк-
лама уланса, чулғамлардан бир-бирига нисбатан 120 га силжиган уч фазали токлар ўтади. Бу токлар статорда n₁= n айланиш частота билан айланадиган магнит майдонни ҳосил қилади. Юклама токи якорь магнит оқими Ф_а ни ҳосил қилади. Ф_а ва қўзғатиш чулғамининг магнит оқими Ф₀ бир-бирига нисбатан қўзғалмас бўлиб, бу оқимлар биргаликда машинанинг натижавий магнит оқимини ҳосил қилади.
Умуман, юклама билан ишлаётган генераторда натижавий магнит оқими
Ф_nat қўзғатиш чулғамининг МЮК F₀ ва якорнинг МЮК F_а лари таъсири натижасида ҳосил бўлади. МЮК F₀ юкламага боғлиқ бўлмайди, F_а эса юкла-манинг қийматига ва характерига боғлиқ бўлади. Юкламанинг характери де-ганда якорь МЮК нинг асосий магнит оқимга қандай бурчак остида ( = =0; 0  +90; 0  –90) таъсир қилишини тушуниш лозим. Шунинг
учун ҳам генераторнинг натижавий оқими Ф_nat юксиз ишлаш режимидаги оқим
Ф₀ дан фарқ қилади.
Якорь МЮК F_а нинг асосий магнит оқими Ф₀= Ф_qo’z га таъсири якорь ре-акцияси дейилади. Синхрон машиналарда якорь реакцияси юклама қийматига
ва характерига боғлиқ бўлади. Қуйида ноаён ва аён қутбли синхрон машина
(СМ) лар учун якорь реакциясини кўриб чиқамиз.
Ноаён қутбли синхрон генератор магнит системасининг тўйиниши
ҳисобга олинмаган ҳол учун якорь реакцияси. Бундай СМ да статор ва ротор орасидаги ҳаво оралиғида статор айланаси бўйича бир хил бўлади. Шундай бўлгани учун машинанинг магнит занжири тўйинмаган бўлса, натижавий магнит оқим Ф_nat ни аниқлаш анча осонлашади, яъни у Ф₀ ва Ф_а магнит оқимларининг геометрик йиғиндисига тенг бўлади:
Ф_nat = Ф₀ + Ф_а. (19.1)
Якорь реакциясининг СМ иш хоссаларига таъсирини ЭЮК Е₀ ва якорь токи I_а орасидаги силжиш бурчагининг ҳар хил қийматларида кўриб чиқамиз.
Бурчакнинг қиймати юклама қаршиликлари характерига (актив, индук-тив, сиғимий ёки аралаш бўлишига) боғлиқ бўлади.