14. Генераторларни синхронлаш усуллари. СГ ларни параллел улашнинг қуйидаги уcуллари мавжуд:
1) аниқ синхронлаш усули – бу усулда генераторларни параллел улашнинг учта талаби аниқ бажарилиши шарт.
Биринчи шартнинг бажарилиши генератор клеммаларига уланган вольт-метр воситасида, қолган икки шарт эса «синхроноскоп» асбоби ёрдамида тек-ширилади (23.1-расм). Энг оддий синхроноскоп асбоби чироқли (лампали) синхроноскопдир.
1
1
Агар улагич Q1 узилган бўлса, СГ юксиз ишлаши ҳолатида ишлайди ва Q1 клеммаларида ЭЮК = + бўлади. Агарда параллел уланадиган генераторнинг айланиш частотаси ўз-гармас бўлиб, у номинал айла-ниш частотасига тенг бўлса, ва лар бир хил бурчак частота билан айланарди, нати-жада ни ўзгармас қилиб сақлаб бўлмайди, шу сабабли ва ларнинг частоталари орасида фарқ бў-лади. Ана шунинг учун ҳам ва бир-бирига нисбатан бурчак частота билан айланади. Бунинг оқибатида U нолдан 2Uт гача ўзгаради ва чироқлардаги кучланиш ҳам ўзгариб туради, яъни чироқлар бир вақтда ёниб ва ўчиб туради. Генераторни тармоққа параллел улашнинг энг қулай вақти U 0 бўл-гандаги ҳолатдир, бунда чироқлар ўчган ҳолат бўлади. Ана шу вақтда ва векторлари бир-бирига нисбатан тескари фазада бўлади, яъни – .
Уч фазали СГ ларни синхроноскоп чироқлари «ўчиш» 23.1,а-расм ва «ёруғлик айланиши» 23.1,b-расм схемалари бўйича уланади. Қуйида «ўчиш» схемаси (23.1,а-расм) бўйича генераторни параллел улаш усулини кўриб чи-қамиз. Бу схемада чироқлар А-А, В-В ва С-С нуқталар орасига уланган бўлиб, ҳар бир жуфт нуқталар бир фазани ташкил қилади. Бу нуқталар орасидаги кучланишлар қиймати нолга тенг бўлганда ва чироқлар ўчганда улагич «Q» қўшилади. Бу ҳолда тармоқ кучланиши ва СГ ЭЮК лар бир-бирига нисбатан тескари фазада бўлади (23.1,а-расм).
«Ёруғлик айланиши» схемаси бўйича генераторни тармоққа параллел улаш 23.1,b-расмда кўрсатилган. Бунда I-чироқ А-А бир хил фаза нуқтала-рига, қолган иккита чироқ эса ҳар хил фаза нуқталарига В-В ва С-В улан-ган бўлади. Улагич «Q1» А-А нуқтадаги чироқ ўчган ва қолган икки чироқ эса бир хил равшан ёнган ҳолатда уланиши керак.
Улагич «Q1» нинг яхши улаш ҳолатини билиш учун юқоридаги схема-да ҳам А-А нуқталар орасига вольтметр уланади. А-А нуқталар орасидаги куч-ланиш қиймати нол бўлганда бу вольтметрнинг стрелкаси чироқлар ўчганда ва ёнганда секин тебранади ва нолни кўрсатади. Ана шу вақтда генератор уланиши лозим.
Ҳозирги вақтда электр станцияларда мукаммаллашган синхроноскоплар ишлатилмоқда. Бу синхроноскоплар СГ ларни параллел улашдаги вақтни аниқ кўрсатиб беради.
Do'stlaringiz bilan baham: |