1. Animatsiya madaniy dam olish faoliyati sifatida. "Bo'sh vaqt", "dam olish", "rekreatsiya", "turistik faoliyat"

animatsion servisni
yangi 
yo‘nalish sifatida qarab chiqishga to‘g‘ri keladi. Ta’kidlash lozimki, animatsion-
madaniy faoliyat ko‘proq G‘arbda to‘liqroq namoyon bo‘lmoqda. Xorijda asta-sekin 
aholining bo‘sh vaqti hajmi ko‘paymoqda, shunga muvofiq bo‘sh vaqt dasturlari va 
xizmatlari sifatiy ko‘payish jarayonlari kechmoqda.
U yerda ko‘ngil ochish industriyasi yarim asrdan avvalroq rivojlana 
boshlagandi, bo‘sh vaqtni tashkil etish tizimining rivojlanishi shuning natijasidir. Bu 
borada AQSH, Kanada, G‘arbiy Yevropa mamlakatlari (Germaniya, Daniya, 
Belgiya, Niderlandiya, Finlyandiya) ko‘p ishlarni bajarishga ulgurdilar. 

---

Turistik animatsion servis nisbatan kurort zonalarida ancha taraqqiy etgan 
bo‘lib, bu yerda u turistik sayohatlar va dam olish sifatini faol oshirishga imkon 
beradi. Jahondagi barcha kurort zonalarida dam oluvchilarning bo‘sh vaqtini tashkil 
etishda alohida o‘rin (rol) aynan animatsion servisga daxldor ekanligi chuqur anglab 
yetilmoqda: faol musobaqalar, o‘yin tadbirlari, turli shoular va bayramlar va h.k. 
G‘arbda animatsion sektorning asosiy faoliyati – kattalar va bolalar uchun bepul 
xizmatlarni o‘z ichiga olgan kundalik ko‘ngil ochish dasturlari hisoblanadi.
Shunga qaramay har bir mehmonxonaning animatsion bazasi o‘z 
xususiyatlariga ega bo‘lib, animatsion tipdagi barcha xizmatlarni quyidagi tarzda 
strukturalash mumkin (4.2-jadval). 
4.2-jadval 
Xorijiy kurortlarda animatsion tipdagi xizmatlar 
Standartli 
Qo‘shimcha 
Eksklyuzivli 
Bolalar shaharchasi, o‘yin 
avtomatlari 
Velosipedlar, roliklar, 
skuterlar prokati 
Skaladrom 
Bolalar xonasi 
Tennis kortlar 
Peyntbol-klub 
Basseyn, suvli shou va 
o‘yinlar 
Komondon va 
arboletdan o‘q otish 
Rollerdrom 
Voleybol maydonchasi 
Basketbol 
maydonchasi 
Batut 
Plyaj 
Park 
Kompyuter klubi 
Diskozon/tansa maydoni 
Dayv-markaz 
(snorkling) 
Avtodrom 
Grimxona va di-jey joyi 
Pnevmatik tir 
Armrestling klubi 
Sportkompleks 
Qo‘shiq-grin klubi 
Mini akvapark 
Har bir turistik joylashtirish ob’ekti (mehmonxonalar, turistik komplekslar, 
turbazalar va boshq) o‘zining kundalik ko‘ngilochar dasturiga ega, qaysikim u dam 
oluvchilar kontingenti va soni, ob’ekt joylashgan o‘rni, xodimlar, ovqatlanish 
grafigi, ekskursiyalar va boshqalarga bog‘liqdir. Turistik sohada muvaffaqiyatli 
rivojlanayotgan mamlakatlar tajribasi tahlili shuni ko‘rsatadiki, ko‘ngil ochish 
industriyasi sifatli dasturlar, qimmat turadigan va yuqori sifatli uskunalar, 
boshqaruvda yangicha yondoshuv, yuqori malakali xodimlarni talab qiladi.
Turistlar uchun maroqli dam olishning asosiy (bosh) xususiyati dam olish 
davomida ularning ruhiy holati, kayfiyati hisoblanadi. Dam oluvchilarga xizmat 
ko‘rsatishni tashkil qilishda shuni yodda tutish muhimki, turistik joylashtirish 
ob’ektining yuqori sifatli holati o‘z-o‘zidan turist uchun to‘la qonli qulaylikni 
ta’minlab qolmaydi. Mehmonxona, turistik komplekslar devorlarini jonlantirish 
kerak, dam oluvchilarni ularni joylashtirganlarni g‘oyalariga singib ketish imkonini 
berish lozim – mana qabul qiluvchi tomonning bosh vazifasi. Turistik joylashtirish 
ob’ekti shtat tarkibini ishlab chiqishda va xodimlarni dam oluvchilar ruhiy holatiga 
ta’sirini tahlil etishda shuni e’tiborga olish kerakki, mehmonxonada xo‘jaligida u 
yoki bu ruhiy muhitni yaratishda animatsion servis xodimlari – animatorlar asosiy 
rol o‘ynaydilar.

---

Pirovard natijada aynan ularning shaxsiy sifatlari va turistlarda shinamlik, 
qulaylikni his etish to‘yg‘usini uyg‘otish mahorati mehmonxona va turistik 
komplekslar mehmonlari to‘la qonli dam olishini ta’minlaydi.
Animator – turistik bozorda turist – sport mahsulotlarini shakllantirish va 
ilgari surish bo‘yicha mutaxassis va turistlarni sport-sog‘lomlashtirish faoliyatini 
tashkil etuvchidir. Animatsion sektor professional komandasi o‘yinlar, konkurslar 
va sport musobaqalari tashkil etadi va o‘tkazadi. Tomoshaga teatrli va raqs shou, 
myuziklar, komediyalar, klassik musiqa ishtirokchilarini taklif qiladi, kinofilmlar 
namoyish qiladi, plyajda kechalar o‘tkazadi va h.k. Mehmonxonalar animatsion 
sektorlari faoliyati servisdagi ayrim kamchiliklarni bartaraf etib, mehmonxonani 
daromad olishini ko‘paytiradi.
Bo‘sh vaqtni o‘tkazishning har qanday usuli u psixologik jihatdan o‘zini 
oqlagandagina yaxshi. Ishi doimiy zo‘riqishni talab qiladigan odamlar uchun dam 
olish – xordiq chiqarish, charchoq va zo‘riqishni bartaraf etish foydalidir. Ayrim 
odamlar esa aksincha o‘z kuchini faollashtirshiga zarurat sezadi. Bundan tashqari, 
animatsion faoliyatni majburiy tarzda dam oluvchilar kontingenti jins, yosh 
xususiyatlarini hisobga olgan holda tashkil etish talab qilinadi. Shu nuqati nazardan 
ushbu joyda joylashgan madaniy-bo‘sh vaqt muassasalarini birgalikda amalga 
oshiriladigan maqsadli dasturlarini ishlab chiqish zarurati yuzaga keladi.
Dam olish dasturi qancha xilma-xil bo‘lsa, u shunchalik qiziqarli bo‘ladi. Bu 
ayniqsa bolalar uchun animatsion dasturlar ishlab chiqishda g‘oyat dolzarbdir.
Animatsion servis bir necha asosiy konponentlardan mujassamlashadi. Qulay, 
tashqi sharoit hisobga olingan holda animatsion loyihani amalga oshirish shakli 
quyidagi ko‘rinishni hosil qiladi (4.3-rasm).
Kadrlar 
(xodimlar)