1-amaliy mashg’ulot. Umumiy qoidalar, Ko‘prik variantlarini loyihalash ishlarining ketma-ketligi, Mahalliy sharoitlar va konstruksiyalashning umumiy masalalarini yechish. Umumiy qoidalar

1.3.5. Ko‘prik qatnov qismining gabaritlari va trotuarlar o‘lchamlari 

Ko‘prik qatnov qismining kengligi va trotuarlar o‘lchamlari temirbeton va 

metall oraliq qurilmalarning ko‘ndalang konstruksiyasi turini, shuningdek 
tayanchlarning konstruksiyasini tanlab olishga katta ta’sir ko‘rsatadi. Ba’zi 
paytlarda gabaritlar oraliq qurilmalarning sistemasini tanlab olishda, masalan, 
keng ko‘priklarning qatnovi ustidan yoki ostidan bo‘lishiga qaror qabul 
qilishda ma’lum bir darajada e’tiborga olinadi. 
Hozirgi paytda avtoyo‘l va shahar ko‘priklari uchun quyidagi qatnov 
gabaritlari qo‘llaniladi: 
G = 9 + S + 9; G = 21; G= 10,5; G = 8; G = 6; 
G = 8 + S + 8; G = 14; G = 9; G = 7; G = 4,5 , 
bu yerda S – bo‘luvchi polosaning kengligi. 
Avtomobil yo‘llaridagi ko‘priklar gabaritlari yo‘lning kategoriyasi va 
ko‘priklar guruhini inobatga olgan holda qabul qilinishi kerak (3-jadval). 
Gabaritlarning shakli va ularning barcha o‘lchamlari 5-rasmda keltirilgan. 
1.3-jadval 
Ko‘priklar 
guruhi 
Yo‘llarning kategoriyalari 
I 
II 
III 
IV 
V 
Ko‘priklar gabaritlari 
Birinchi 
G-9+S+9 
G-10,5 
G-9 
G-8 
G-7 
Ikkinchi 
G-9+S+9 
G-9 
G-8 
G-7 
G-7 
Uchinchi 
G-8+S+8 
G-8 
G-8 
- 
- 

---

Eslatmalar: 1. Ko‘priklarning birinchi guruhiga yo‘lning bo‘ylama qiyaligi 30 %
0 
va undan 
ortiq bo‘lgan uchastkalarida joylashgan yoki bo‘ylama profil past joylarining qiyaligi yaqinlashuv 
erida 40 %
0 
li va undan ortiq algebraik farqi bo‘lgan barcha kichik ko‘priklar (uzunligi 25 
metrgacha) va o‘rta ko‘priklar (uzunligi 25 – 100 metr) kiradi. Uchinchi guruhga katta suv 
to‘siqlaridan va chuqur tog‘ daralaridan o‘tgan, konstruksiyalari juda murakkab bo‘lgan ko‘priklar 
kiradi. Boshqa barcha ko‘priklar ikkinchi guruhga kiradi. Ko‘priklarning uchinchi guruhga 
mansubligi maxsus texnik-iqtisodiy asoslash orqali faqatgina favqulodda hollarda belgilanadi. 
2. I kategoriyali yo‘llardagi birinchi guruh ko‘priklarining bo‘luvchi polosasi S ning kengligi 
ushbu ko‘priklarning yaqinlashuvidagi kengliklari kabi bo‘lishi kerak va uning konstruksiyasi 
ularning ustiga avtomobillarning tasodifan chiqib ketishiga imkon berishi kerak. 
3. Avtomobil yo‘llarining umumiy tarmog‘idagi ko‘priklarda, agar bo‘luvchi polosani qilish 
katta sarf-xarajatlar bilan bog‘liq bo‘lsa, unda S ning kattaligini 1,2 metrdan kam bo‘lmagan 
qiymatgacha kamaytirishga ruxsat beriladi. 
Avtoyo‘l ko‘priklari trotuarlarining kengligi T 0,75 metrga karralik qilib
belgilanadi. Qatnov qismiga tutashgan bir polosali trotuarlarning kengligi 1,0 
metrga teng qabul qilinadi (0,75 metr + 0,25 metr himoya polosasi).