1-amaliy mashg’ulot. Umumiy qoidalar, Ko‘prik variantlarini loyihalash ishlarining ketma-ketligi, Mahalliy sharoitlar va konstruksiyalashning umumiy masalalarini yechish. Umumiy qoidalar

1.5-rasm. Ko‘priklar gabaritlari: a – bo‘luvchi polosasiz; b – bo‘luvchi polosali 
 
Ko‘prikda piyodalar harakati yo‘q bo‘lganda trotuarlarni kengligi 0,25 
metr bo‘lgan himoya polosasi bilan almashtirishga ruxsat beriladi.
Qatnov qismining kengligi 10,5 metr va undan kichik bo‘lgan shahar 
ko‘priklarida trotuarning minimal kengligi 1,5 metr qilib belgilanadi, undan 
katta gabaritlarda trotuar kengligi 2,25 metr bo‘lishi kerak. 
Bordyurlarning normal balandligi 0,3 metr bo‘lishi kerak, ammo harakat 
havfsizligini oshirish uchun uning balandligini 0,5 metrga qadar orttirish 
maqsadga muvofiqdir. 
Yo‘lning 
egri uchastkalarida joylashgan ko‘priklar gabaritlari 
kengaytirilgan holda qabul qilinadi va ularning qiymati hisob – kitob orqali 
aniqlanadi. 
1.3.6. Qatnov qismining sathi 
Daryoning qirg‘oqlari baland bo‘lganda ko‘prik o‘tuvi bo‘ylama 
profilining umumiy echimi ko‘prik qatnov qismini baland joylashishini talab 
etadi. 
Bunday shartlarda ko‘prik sxemasini loyihalash paytida qatnov qismining 
sathi berilgan bo‘ladi va, shuning uchun, qatnov sathi va kema qatnovi 
gabaritining yuqori qismi orasida, ko‘p hollarda, etarlicha joy qoladi. Bu esa 

---

tayanchlar ustida va oraliqlarda qurilish balandligi katta bo‘lgan ko‘taruvchi 
konstruksiyalarni qo‘llash imkoniyatini yaratadi (2,a va 3,v – rasmlarga 
qarang). 
Bunday hollarda konstruksiyalari oddiy, qatnovi ustidan bo‘lgan 
temirbeton va metall oraliq qurilmalarni muvaffaqiyat bilan qo‘llash mumkin 
bo‘ladi. Bu esa tayanchlarning o‘lchamlarini kamaytirishga, atmosfera yog‘in-
sochinlaridan himoyalanganligi, kundalik ko‘rikning osonlashishi sababli 
ko‘prikning ekspluatatsiya shartlarini yaxshilashga imkon yaratadi.
Ba’zida qatnovi ustidan bo‘lgan oraliq qurilmalar (ularning afzalliklari 
tufayli) qatnov sathini ko‘tarish bilan bog‘liq hollarda ham qo‘llaniladi. 
Bunday variantlar qatnovi ostidan bo‘lgan oraliq qurilmalar qo‘llanilgan 
variantlar bilan solishtirilganda yaqinlashuv qismidagi qatnov sathlari 
orasidagi har-hillikni va er va mustahkamlash ishlari qiymati orasidagi farqni 
inobatga olish kerak bo‘ladi. 
Yuqorida sanab o‘tilgan mahalliy shartlarni har tomonlama tahlil etish 
loyihalanayotgan 
ko‘prik 
variantlarini 
ishlab 
chiqish 
jarayonida 
konstruksiyalarning qanday sistemalari va turlarini qo‘llash maqsadga 
muuvofiqligi haqida yaqqol tasavvurga ega bo‘lishga imkon yaratadi.