1-Амалий машғулот Mavzu: Avtotraktor dvigatellarining krivoship shatun mexanizmi, tuzilishi va ishlashini o’rganish

4-Rasm. Silindr gilzalari:
a-D-240 dvigatelining gilzasi; b- D-240 dvigateli silindrining ho’l gilzasini blok-karterga joylatirilgani; v-silindrning quruq gilzasini blok-karterga joylashtirilgani; g GAZ -24D dvigateli silindrining ho’l gilzasini blok-karterga joylashtirilgani; 1, 3-gilzaning o’rnatma belbog’i; 2-silindr gilzasining kuzgusi; 4-burtiq 5-blok-karterning suv g’ilofi; 6-silindrlar kallagini qistirmasi; 7-silindr gilzasi; 8-blok-karter; 9-zichlovchi rezina xalqa; 10-quyilma; 11-zichlovchi mis qistirma.

D-240 dvigatelida karterga blokdagi suyuqlik o’tmasligi uchun zich-lovchi rezina xalqa qo’llaniladi.

D–240 dvigatelida blokga gilza o’rnatilganda uning burtigini silindrik sirti bilan blok-karterning ustgi tekisligidagi o’yiqlari tegib turmasligi lozim.
GAZ–24D dvigatelining silindr gilzasida yuqori tayanch burtigi bo’lmaydi, lekin blok – karter pastgi chizig’i tayanch asosi bilan silindr gilzasi pastgi burtigi tayanch sirti orasiga mis halqasimon qistirma qo’yiladi.
3. Silindrlar kallagi (3-rasm). Silindrning ustgi qismini berkitadi. Unda ayrim holda yonish kamerasi joylashadi, klapanlar yuqorida joylashgan bo’lganda unga gaz taqsimlash mexanizmining ba’zi detallari biriktiriladi. Silindr kallagi yaxlit (D – 240), gruppa holda (A – 01 M) yoki alohida shaklda cho’yandan (A- 01 M) yoki alyuminiy qotishmasidan (D - 144) tayyorlanadi.
Alyuminiy qotishmasidan tayyorlanganda yengil va issiqlikni yaxshi olib ketadi. Karbyuratorli dvigatellarda siqish darajasini oshiradi ya’ni dvigatel quvvati va tejamkorligini oshishiga imkon beradi. Silindr kallagi bilan blok – karter oralig’iga (astbest – po’lat, mis - astbest) zich-lovchi qistirma qo’yilib qotiriladi.

5-Rasm. Dvigatel yonish kamerasining shakllari:
a-karbyuratoli dvigatellarda; b-dazel dvigatellarida; I-silindrik; II-yarim oysimon; III-ponasimon; IV-siljitilgan (G-simon); V vaVI- ajralmagan; VII vaVIII-ajralgan; 1- klapan; 2-uchqun berish svechasi; 3-forsunka; 4-yonish kamerasi; 5-old kamera; 6-asosiy kamera; 6-uyurma kamera.

Silindr kallagini blokga qotirishda o’rtadan chetga qarab shaxmat tartibida gaykalarni qotirish kerak (18-rasm).

Silindr kallagida kiritish va chiqarish kanallari joylashgan, suyuqlik bilan sovitiladigan dvigatellarda suv g’ilofi bo’ladi.
4. Porshen. Kengayish jarayonida gazlarning bosimini qabul qilib, porshen barmog’i va shatun orqali tirsakli valga uzatadi.