1. Alyuminiy haqida ma’lumotlar, tabiatda uchrashi

Mavzu:Alyuminiy elementining tabiatda uchrashi, olinishi, fizik-kimyoviy xossalari va ishlatilishi. Alyuminiy elementining birikmalari.
Reja:
1. Alyuminiy haqida ma’lumotlar, tabiatda uchrashi.
2. Alyuminiy elementining tabiatda uchrashi, olinishi, fizik-kimyoviy xossalari va ishlatilishi
3. Alyuminiy birikmalari.

Nomi, belgi, raqami ——————-→ Alyuminiy (Al), 13

Atom massasi ——————-→ 26.9815386 m.a.b. (g/mol);

Elektron konfiguratsiyasi ——————-→[Ne] 3s ^2 3p ^1

Atom radiusi ——————-→ 143 pm

Kimyoviy xossalari

Kovalent radius ——————-→ 121 ± 4pm

Van der Vals radiusi——————-→ 184pm

Ion radiusi ——————-→ 51 (+ 3e) pm

Elektrmanfiyligi ——————-→ 1.61 (poling shkalasi bo‘yicha)

Oksidlanish darajasi ——————-→ 0; +3

Ionlanish energiyasi ——————-→ 577,5 kJ/mol; (5,984 eV)

Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari

Termodinamik faza ——————-→ Qattiq modda

Zichlik ( n.sh. da ) ——————-→ 2.6989 g / sm³

Erish harorati ——————-→ 660 ° C, 933,5 K

Qaynatish harorati ——————-→ 2518,82 ° C, 2792 K

Solishtirma erish issiqligi ——————-→ 10,75 kJ/mol;

Solishtirma buglanish issiqligi ——————-→ 284,1 kJ/mol;

Molyar issiqlikgi ——————-→ 24.35 kJ/(K∙mol);

Molyar hajmi ——————-→ 10,0 mol/sm^3;

Oddiy moddaning kristall panjarasi

Panjara tuzilishi ——————-→ Chegaraviy konsentratsiyalangan

Panjara parametrlari ——————-→ 4,050 Å

Debay harorati ——————-→ 394 K

Boshqa xususiyatlar

Issiqlik o’tkazuvchanligi ——————-→ (300 K) 237 Vt / (m · K)

CAS raqami ——————-→7429-90-5

Alyuminiy (Al, lat. Alyuminiy)-kimyoviy elementlar davriy jadvalining 13-guruh elementi (eskirgan tasnifga ko’ra — III guruhning asosiy kichik guruh elementi), uchinchi davr, atom raqami 13. Engil metallar guruhiga kiradi. Er qobig’idagi eng keng tarqalgan metall va uchinchi eng keng tarqalgan kimyoviy element (kislorod va kerimniydan keyin).
Alyuminiyni birnichi bo‘lib 1825-yilda Daniyalik fizik Xans Xristian Ersted tomonidan alyuminiy xloridiga kaliy amalgammasini ta’sir ettirish yo‘li bilan olingan. Element nomi alumen ya’ni, lotin tilidagi achiqtosh so‘zidan yasalgan.
Dastlabki paytlarda olishning qiyinligi sababli, alyuminiy metali juda qimmat bo‘lgan. Sanoat misyosida ishlab chiqarilishi yo‘lga qo‘yilguniga qadar alyuminiy oltindan ham qimmat yurgan.