1 8-sinf geom yangi. 1-8-bet. 2015(boshi). p65



Download 2,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/50
Sana06.04.2022
Hajmi2,81 Mb.
#532146
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   50
Bog'liq
Geometriya. 8-sinf (2014, A.Rahimqoriyev, M.To\'xtaxo\'jayeva)

A
P
D
B
150°
C
142
)
A
P
D
B
C
30
°
141


79
T e o r e m a .
22- mavzu.
UCHBURCHAKNING YUZI
S shaklning yuzi ABC uchburchak yuzining qanday qismini tashkil qiladi?
D, E – uchburchak tomonlarining o‘rtalari.
S shaklning yuzini topishga harakat qiling!
290.
Parallelogrammning tomonlaridan biriga o‘tkazilgan balandlik shu to-
mondan 3 marta kichik. Parallelogrammning yuzi 96 sm
2
. Shu tomonni
va balandlikni toping.
291.
Parallelogrammning tomonlari 20 sm va 28 sm, ular orasidagi bur-
chagi 30°. Uning yuzini toping.
292.
144- rasmda berilgan parallelogrammning perimetrini toping.
Uchburchak yuzini hisoblash formulasini topish uchun parallelogramm shak-
liga keltirish usulidan foydalanamiz.
Uchburchakning yuzi uning asosi bilan balandligi ko‘paytmasining yarmiga
teng:
=

5
= D
.
I s b o t .
ABC
– berilgan uchburchak bo‘lsin (145- rasm). Bu uchburchakni
rasmda ko‘rsatilgandek 
ABDC 
parallelogrammga to‘ldiramiz.
ABC
va 
DCB
uch-
burchaklar teng, chunki parallelogrammning diagonali uni teng ikki uchbur-
chakka ajratadi. Va, demak, bu uchburchaklarning yuzlari teng. Shuning uchun
ABDC
parallelogrammning yuzi 
ABC
uchburchak yuzining ikkilanganiga teng,
C
D
A
B
E
S
C
B
E
A
S
D
a
b
B
C
E
A
D
S
d
B
C
A
D
45°
143
P
A
P
D
F
B
C
12 sm
10 
sm

sm
144


80
ya’ni
2
S
=
a · h.
Bundan, 
2
ah
5
=
. Teorema isbotlandi.
Uchburchakning yuzini hisoblash formulasini boshqacha ham o‘qish
mumkin:
uchburchakning yuzi uning o‘rta chizig‘i bilan balandligining ko‘paytmasiga
teng:

=
2
a
5
D
.
1- n a t i j a .
To‘g‘ri burchakli uchburchakning yuzi katetlari ko‘paytmasining
yarmiga teng, 
chunki bir katetni asos va ikkinchisini balandlik qilib olish mumkin.
2- n a t i j a .
Ikkita uchburchak yuzlarining nisbati asoslari bilan balandliklari
ko‘paytmasining nisbati kabidir.
3- n a t i j a .
Asoslari teng bo‘lgan ikki uchburchak yuzlarining nisbati baland-
liklarining nisbati kabidir
.
4- n a t i j a .
Balandliklari teng bo‘lgan ikki uchburchak yuzlarining nisbati
asoslarining nisbati kabidir
.
5- n a t i j a .
Asoslari va balandliklari teng bo‘lgan uchburchaklar tengdoshdir.
Yuqoridagi natijalarni mustaqil isbotlab, ishonch hosil qiling.
1- m a s a l a .
Uchburchakning medianasi uni ikkita tengdosh uchburchakka
bo‘lishini isbot qiling.
I s b o t .
BD
– 
ABC
uchburchakning medianasi bo‘lsin (146- rasm). 
ABD
va
CBD
uchburchaklar teng 
AD
va
DC
tomonlarga hamda umumiy 
BP
balandlikka
ega, ya’ni uchburchaklar 5- natijaga ko‘ra tengdoshdir:
S
ABD
=
S
CBD
.
2- m a s a l a .
B e r i l g a n :
ABCD
– to‘g‘ri to‘rtburchak, 
AC
=
20 sm,
BP
=
12 sm, 
BP

AC
(147- rasm).
T o p i s h k e r a k : 
S
ABCD
.
Y e c h i l i s h i . 1) 
S
ABC
=
0,5
AC
·
BP
=
0,5 · 20 · 12
=
120 (sm
2
).
2) 
S
ABCD
=
2 ·
S
ABC
=
2 · 120
=
240 (sm
2
).
J a v o b :
S
ABCD
=
240 sm
2
.
A
P
C
D
B
AD
=
DC
BP

AC
146
B
A
P
C
D
h
145
AC
=
a
BP

AC
BP
=
h


81
293.
1) Uchburchakning yuzi nimaga teng?
2) To‘g‘ri burchakli uchburchakning yuzi qanday hisoblanadi?
294.
To‘g‘ri burchakli uchburchakning katetlari: 1) 5 sm va 6 sm; 2) 2,4 dm
va 45 sm. To‘g‘ri burchakli uchburchakning yuzini toping.
295.
Bir uchburchakning asosi 20 sm, balandligi 8 sm. Ikkinchi uchbur-
chakning asosi 40 sm. Uchburchaklar tengdosh bo‘lishi uchun ikkinchi
uchburchakning balandligi qanday bo‘lishi kerak?
296.
a
– uchburchakning asosi, 
h
– asosiga o‘tkazilgan balandlik, 
S
– uch-
burchakning yuzi. Noma’lum miqdorlarni toping.
1
2
3
4
5
6
a
8 sm
0,6 dm
?
2,4 m
?
1,8 m
h
6 sm
?
28 sm
4 dm
3,6 sm
?
S
?
3 sm
2
75,6
sm
2
?
10,8 mm
2
72 dm
2
297.
ABC
uchburchakda 
AB
=
4
AC
. Uchburchakning 
B
va 
C
uchlaridan o‘t-
kazilgan balandliklarining nisbati nimaga teng?
298.
Berilgan uchburchakning yuzi 
S
bilan bu uchburchakdan uning istalgan
o‘rta chizig‘i ajratgan uchburchak yuzi 
S
1
orasidagi munosabatni toping.
299.
To‘g‘ri burchakli uchburchakning yuzi 96 sm
2
ga teng. Agar katetlaridan
biri ikkinchisining 
3
4
qismiga teng bo‘lsa, shu uchburchakning katetla-
rini toping.
300.
1)
ABCD
parallelogrammning diagonallari 
O
nuqtada kesishadi. Hosil
bo‘lgan uchburchaklardan qaysilari tengdosh?
2) B e r i l g a n :
ABCD
– to‘g‘ri to‘rtburchak, 
AP 
– 
BAD
burchakning
bissektrisasi, 
BP
= 10 sm, 
PC
= 15 sm (148- rasm).
T o p i s h k e r a k :
S
APB

S
PCDA
.
301.
To‘g‘ri burchakli uchburchakning katetlari: 1) 12 sm va 18 sm;
2) 4,5 dm va 14 sm. Shu uchburchakning yuzini toping.
302.
Uchburchakning ikki tomoni 6 sm va 5 sm ga teng. Uning yuzi 15 sm
2
ga
teng bo‘lishi mumkinmi? Javobingizni izohlang.
)
)
B
C
A
D
P
147
B
C
A
D
148
P
Savol, masala va topshiriqlar


82
T e o r e m a .
303.
Agar uchburchakning asosi va balandligi mos ravishda quyidagilarga
teng bo‘lsa, uchburchakning yuzini toping: 1) 32 sm va 23 sm; 2) 5 dm
va 4 m; 3) 3,3 dm va 13 sm; 4) 2,5 sm va 2,8 sm.
304.
Tomoni 3 ga teng bo‘lgan kvadrat 9 ta teng kvadratchalarga bo‘lindi
(149- rasm). 
ABC
uchburchakning yuzi nimaga teng?
Romb – parallelogramm bo‘lgani uchun, tomoni 
a
va balandligi 

bo‘lgan
rombning yuzi
S
=
ah
formula bo‘yicha hisoblanadi.
Bizga ma‘lumki, rombning hamma balandliklari o‘zaro teng (69- masalaga q.).
Bundan tashqari, rombning yuzini diagonallari orqali ham hisoblash mumkin.
Rombning yuzi uning diagonallari ko‘paytmasining yarmiga teng:
=

5
@ @
.
I s b o t . Ma’lumki, rombning 
AC
diagonali uni ikkita o‘zaro teng bo‘lgan
teng yonli uchburchakka ajratadi (150- rasm). Ikkinchi diagonal esa birinchisiga
perpendikular bo‘lib, hosil bo‘lgan uchburchaklar balandliklari yig‘indisiga teng
bo‘ladi. Shuning uchun rombning yuzi:

Download 2,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   50




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish