1 8-sinf geom yangi. 1-8-bet. 2015(boshi). p65



Download 2,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/50
Sana06.04.2022
Hajmi2,81 Mb.
#532146
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   50
Bog'liq
Geometriya. 8-sinf (2014, A.Rahimqoriyev, M.To\'xtaxo\'jayeva)

a
b
196
B
O
197
C
A


117
440.
199- rasmda 
O
nuqta – aylana markazi, 

AOB
=
88°. 

ACB
ni toping.
Bo‘sh joylarga mos javoblarni yozing.
Y e c h i l i s h i
.
AOB
burchak berilgan aylananing ... burchagi bo‘ladi va
...° ga teng. Demak, 
»
ADB
=
...°. 
ACB
burchak ... chizilgan burchak
bo‘ladi va ... yoyga tiraladi, shuning uchun 

ACB
=
1
2
»
...
=
...°.
J a v o b :

ACB
=
...°.
441.
AB
va 
BC
– markazi 
O
nuqtada bo‘lgan aylananing vatarlari,

ABC
=
30°. Agar aylana radiusi 10 sm ga teng bo‘lsa, 
AC
vatarning
uzunligini toping.
442.
200- rasmda 
»
CAB
=
130
°. 

CAB
ni toping.
Y e c h i l i s h i
. CAB
burchak aylanaga 
ichki
chizilgan burchak bo‘ladi
va 
»
CDB
yoyga tiralgan. 
»
CDB
=
360
° – 
»
CAB
=
360
° –
130°

230°
,

CAB
=
1
»
CDB
=
1
•
230°
=
115°
.
J a v o b :

CAB
=
115
°.
443.
A

B
va 
C
nuqtalar markazi 
O
nuqtada bo‘lgan aylanada yotadi. Agar:
1) 

ABC
=
70°; 2) 

ABC
=
180°; 3) 

ABC
=
210° bo‘lsa, aylananing
markazi 
AC
kesmada yotadimi?
444.
Vatar aylanani ikki yoyga bo‘ladi. Agar bu yoylar burchak kattalik-
larining nisbati: 1) 5 : 4; 2) 7 : 3 kabi bo‘lsa, vatar aylana nuqtasidan
qanday burchak ostida ko‘rinadi?
445.
201- rasmda 

APE
=
46°,

BCE
=
34°. 

AEP
ni toping.
Y e c h i l i s h i
. PAB
va 
BCP
ichki chizilgan burchaklar bitta 
BP
...,
demak, 

PAB
=

...
=
... . 
AEP
uchburchakdan quyidagiga ega bo‘lamiz:

AEP
=
180° 

(

...
+

...
)
=
180° 

(... 
+
...)
=
... .
J a v o b :

AEP
=
... .
446.
Aylana beshta teng yoyga bo‘lingan:
»
AB
=
»
BC
=
»
CD
=
»
DE
=
»
EA.
Shu aylanaga ichki chizilgan 
BAC

BAD

BAE

CAE
va 
DAE
burchak-
larning kattaliklarini toping.
447.
Aylanani 3 : 5 nisbatda bo‘luvchi vatarning biror uchidan o‘tkazilgan
diametr bilan tashkil etgan burchakni toping.
A
C
B
O
A
P
A
B
C
E
46°
34°
D
200
201
C
O
A
B
88°
D
199


118
T e o r e m a .
T e o r e m a .
1. Aylanaga tashqi chizilgan ko‘pburchaklar.
T a ’ r i f .
Agar ko‘pburchakning hamma tomon-
lari aylanaga urinsa, ko‘pburchak 
aylanaga tashqi
chizilgan
deyiladi, aylana esa shu ko‘pburchakka
ichki chizilgan aylana
deyiladi 
(202- rasm).
Ko‘pburchakka ichki chizilgan aylana markazi-
dan uning tomonlarigacha bo‘lgan masofa aylana
radiusiga teng. Demak, uning markazi ko‘pburchak-
ning hamma tomonlaridan teng masofada joylashgan
(203- rasm).
2. Uchburchakka ichki chizilgan aylana.
Har qanday uchburchakka ichki aylana chizish
mumkin.
I s b o t .
ABC
ucburchakni ko‘rib chiqamiz. Uning
A
va 
B
uchlaridan mos ravishda 
a
va 
b
bissektrisa-
larini o‘tkazamiz (204- rasm). Ular biror 
O
nuqtada
kesishadi. 
O
nuqta – ichki chizilgan aylananing mar-
kazi ekanini isbotlaymiz. Buning uchun 
ABC
uchbur-
chakning tomonlariga tushirilgan 
OD

OF
va 
OE
per-
pendikularlarning tengligini yoki 
O
nuqta uchburchak
tomonlaridan teng uzoqlikda yotganini ko‘rsatish
yetarlidir. Haqiqatan ham
O

a
bo‘lgani uchun,
OD
=
OF
bo‘ladi, shuningdek, 
O

b
bo‘lgani uchun
OD
=
OE 
bo‘ladi. Demak, 
O
nuqta 
ABC
uchbur-
chakning hamma tomonlaridan teng uzoqlikda
yotadi. Shuning uchun
OF
=
OE
bo‘ladi, bundan
O
nuqta – 
C
burchakning bissektrisasi 
c
da ham
yotishi kelib chiqadi. Shunday qilib, uchala bissektrisa bitta 
O
nuqtada kesishar
ekan. Markazi 
O
nuqtada va 
R
=
OD
=
OF
=
OE
radiusli aylana izlanayotgan
ichki chizilgan yagona aylana bo‘ladi. Bissektrisalar yolg‘iz bitta nuqtada kesish-
gani uchun bundan boshqa ichki chizilgan aylana bo‘lishi mumkin emas.
3. Aylanaga tashqi chizilgan to‘rtburchak.
Tashqi chizilgan to‘rtburchak qarama-qarshi tomonlarining yig‘indilari
o‘zaro teng.
3 7- m a v z u .
ICHKI CHIZILGAN AYLANA

Download 2,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   50




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish