1-§. Zoologiya fani va uning vazifalari

Savol va topshiriqlar.
1. Aktiniyalar qanday tuzilgan?
2. Korall poliplar koloniyasi qanday hosil bo‘ladi?
3. Meduzalar qanday tuzilgan?
4. Meduzalar qanday harakat qiladi? 5. Qaysi meduzalar odam uchun xavfli? 6. Bo‘shliqichlilar qanday kelib chiqqan?
8-§.Yassi chuvalchanglar tipi: kiprikli chuvalchanglar sinfi
Yassi chuvalchanglar – tanasi ikki yonlama simmetriyali ko‘p hujayralilar. Ularning hazm qilish, ayirish, sezgi, germofrodit jinsiy organlari rivojlangan. Ular kiprikli chuvalchanglar, so‘rg‘ichlilar, tas- masimon chuvalchanglar sinflariga bo‘linadi. Kiprikli chuvalchanglarning gavdasi bargsimon shaklda bo‘lib, mayda kipriklar bilan qoplangan. Ular dengiz va chuchuk suvlarda erkin yashaydi. Oq planariya – tipik vakili hisoblanadi.
Yashash muhiti va tashqi tuzilishi. Oq planariya daryo va ko‘llarning tubida hayot kechiradi. Uni ayrim kichikroq soylarning tubida yotgan tosh, barg va cho‘plarning ostidan topish mumkin. Oq planariya tanasining uzunligi 2–3 sm, oqish yoki kulrang tusda. Tanasining biroz kengaygan oldingi tomoni ikki yonida kalta o‘simtalarga o‘xshash ikkita sezgi paypaslagichlari va ikkita qora nuqta shaklidagi ko‘zchalari joylashgan (16-rasm, A). Tanasi sirti bir qavat kiprikli epiteliy hujayralari bilan qoplangan. Planariya kipriklar yordamida sirpanib harakat qiladi.
Tana simmetriyasi. Agar oq planariyaning tanasi bo‘ylab xayolan to‘g‘ri chiziq o‘tkaziladigan bo‘lsa, uning organlari shu chiziqning ikki tomonida bir xil miqdorda joylashadi, ya’ni tananing har ikki qismi teng bo‘ladi. Tana organlarining ana shunday joylashishi ikki tomonlama simmetriya deyiladi.
Hazm qilish sistemasi va oziqlanishi. Planariyaning og‘iz teshigi qorin tomonida joylashgan. Og‘iz qisqa halqum bilan tutashgan. Halqumdan uch shoxli ichak boshlanadi (16-rasm). Shoxlardan biri tananing oldingi tomoniga, ikkitasi keyingi tomoniga yo‘nalgan. Ichak shoxlari juda ko‘p, uchi berk yon shoxchalar hosil qiladi.Og‘iz teshigi, halqum, ichak hazm qilish sistemasini hosil qiladi. Planariyaning orqa ichagi va orqa chiqaruv teshigi bo‘lmaydi. Planariya – yirtqich hayvon. U mayda suv hayvonlari – chuvalchanglar, qisqichbaqasimonlar va hasharotlarning lichinkalari bilan oziqlanadi. O‘ljani tanasi bilan qoplab olib, so‘radi. Oziq ichagida hazm bo‘lgach, ichak shoxchalari orqali tanaga tarqaladi. Oziq qoldiqlari og‘iz teshigi orqali chiqarib yuboriladi.