1- mavzu.“Мehmonxona xo’jaligi marketingi” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Maqsadga muvofiq mezonlar

Midlton va Klark (2001) agar u marketingdan amaliy foyda olish yoki foydalanilsa, faoliyati xoxlagan turdagi segment uchun besh asosiy mezonalarni taklif etadi:

1. 
   Alohida segmentlarni, kelish maqsadi, daromad,yashash joyi yoki dalillar holatining ifodasi aniq ravshan bo‘lishi lozim.Boshqacha so‘z bilan aytganda segmentlar orasida aniq chegara mavjud bo‘lishi lozim.
   
2. 
   Segmentlar orasini farqlashda foydalaniladigan mezonalr, ilmiy marketing ma’lumotlari yordamida foylanishi kerak.Agar segment o‘lchanmasa, unda u maqsadga muvofiq bo‘lmaydi.
   
3. 
   Prognozlanayotgan daromad marketing loyihasining qiymatini tashkilotning moliyaviy maqsadlari aniqlansa, ma’lum vaqtgacha to‘la oshirib yuboradi.
   
4. 
   Tanlangan segmentlar mexmondorchilik va turizm xizmatlari uchun iste’mol va ishlab chiqarish bir bilan chambarchas bog‘liqligini aks ettiradi. Hamda salmoqli shikoyatlarni yoki mojaroli holatlarni boshqarish yoki inobatga olish uchun choralarni mustahkamlaydi.
   
5. 
   Ekologik vazifani tashkil etish yoki belgilashda segmentning hissasi ijobiy yoki salbiyligini baholash darajasi.
   

O‘z-o‘zini tanlash
Iste’molchi nuqtai nazaridan segmentatsiya jarayoni, biz barchamiz o‘zimizni o‘z fikrlarimiz bilan ko‘rishimiz va shuning uchun biz biron bir segment turiga bog‘lanishimizga majbur emasligimizni yashira olmaydi. Ba’zi bir holatlarda, insonlar o‘zlarini,ayniqsa, qayerda o‘zlarining qiziqishlariga diqqatlarini jalb etgan guruhlariga, yoki shu guruh a’zolari ularning faoliyatlari uchun ahamiyat kasb etgan holarda qo‘shishni afzal ko‘rishadi.Masalan, Klub yoki jamiyatga tegishli bo‘lgan, futbol klubni match chiptalariga chegirmalarni olish uchun qo‘llab quvvatlash foydali,agar klub chet ellarga tashkil etilsa, ehtimol, asosan shu tarafdorlar uchun borishni bronlash,yashash,transferlar va match uchun chiptalar klub orqali bir paketda bo‘ladi.

Misol

Buyuk Britaniyaning televizion reklamasida turistik onlayn xizmatlarni http:|\www.traveksupermarket.com servisi haqiqatda nima ish bajaradi, bir sichqoncha tugmasini bosish orqali kompaniyaning minglab xizmatlarini narxlarini taqqoslaydi. Bunday iste’molchilarning foydasi shundaki, bayramlarni tashkillashtirishda, yoki otel va uchishlar bo‘yicha o‘zlarining shaxsiy talablarini ko‘rsatish xizmatidan foydalanishlari mumkin va shu mahsulotlarni veb sayt taqqoslab boradi. Xizmatlar an’anaviy turistik agentliklar g‘ vositachilar orqali taklif qilinadi, lekin buyurtmachi tanlovi, joyi yoki vaqti bo‘yicha ular veb sayt doirasida amalga oshiradi. Xabarlar o‘zagi iste’molchilar uchun eng qimmatlidir. Xizmatlarni tanlash bu bozorda yetishish mumkin bo‘lgan keng tanlovdagi kompleks bayramlarga ega bo‘lasiz. Taqsimlash yo‘li bu iste’molchilar uchun muhim hisoblanadi. Buning oson tomoni o‘z kompyuter yoki uydan xizmatga kirish yo‘liga ega bo‘adilar, lekin narxi yoki qiymati xabarnomada belgilanmasligidan iborat. Shuni taxmin qilish mumkinki, iste’molchilar tadbirlarni o‘tkazishni past narxdagilarni izlashadi, lekin bir qancha qimmatlik va talablar bo‘lishi mumkinki, barcha maqsadli bozor va juda ham ko‘p turli xildagi segmentlarni aks ettirish talab etiladi. Turistik sotuvlarni reklama qilishdan maqsadi, barcha insonlar uchun hayotni osonlashtirishdir va shular yordamida bir sayt internetdagi bayramlar haqida axborotlarni qisqartiradi. Bu o‘zida keng auditoriyaga ega bo‘lishning nodifferensial strategiyasi aks ettiradi.

Mahsulotni pozitsionlash jarayoni marketingni rejalashtirish jarayonini o‘tkazishda, barcha tadqiqot taklifida xizmatlarga o‘zgartirishlarni kiritishdan iborat. Hamda belgilangan maqsadli bozorga javob beruvchi “qiyofa” vazifalarni yaratadi. Bu holat maqsadli guruhning qiymatli maxsus aniqlangan talablari yoki hal qiluvchi vakolatlardan biri bo‘lishi mumkin. Har bir maqsadli segmentga marketing miksdagi to‘g‘rilashlar kiritiladi.

Bozorda pozitsionlanish joyida iste’molchilarni bilish egallaydi. Shu sabbali iste’molchilar doimo ma’sulot bahosiga qaytishadi, ular yangi xizmat va mahsulotlar haqidagi xabarlar bilan aloqada bo‘lib, raqobatchi mahsulotlar, ular bilan bog‘liqligi haqida bilishib toifalashadi. Marketing kommunikatsiya strategiyasi ehtiyoj va maqsadli bozor qiymatidagi munosabatlardagi mavjud vazifalar ko‘rinishiga asoslanadi. Aynan shu yo‘sinda, tashkilotning marketing xabarlari bilan aloqaga tushib, aynan mahsulotlar tashkilotlar bo‘yicha joylashtiriladi.Eng asosiysi, pozitsiyaning shakllanganligidir. Kompaniya o‘zining strategiyasi orqali ichki va tashqi aloqalari shu xabarlarni oluvchilarga, auditoriya angashi mumkin bo‘lgan joyda, brendga,xizmat yokm mahsulotga munosib topadi.

Marketingda mahsulotlar, tovarlar ko‘p hollarda texnik tavsifi,material sifati, o‘rami va dizayniga ega bo‘ladi. Turizm va mexmondorchilikda taklif va xizmat ko‘rsatishlar xizmatlar joylashuvi yoki mahsulotlar shakli iunosabatlari bilan boshqalardan farq qiladi. Bu ma’lum bir darajada muhim bo‘lib, marketing elementlaridagi pozitsiyalanish jarayonida qo‘shimcha xizmatlar rol o‘ynaydi.
Turizmdagi tashkilotlar marketingi (DMO) belgilangan vazifa o‘ziga xosligi yoki jismoniy sifatiga asoslangan bo‘lib, u o’zida quyida resurslarning barcha turistik xillarini ko‘rib chiqishni aks ettiradi:

• 
  Madaniyat va jamiyat (shu qatorda oziq ovqat va ichimliklar, ko‘ngilochish, urf odatlar,ish, bo‘sh vaqt va umumiy uyushtirishlar, lekin notanishlarga munosabat va mexmondorchilik ham muxim)
  
• 
  Meros (bunga qurilgan va tabiiy arxeologik yoki sanoat, madaniy meroslar)
  
• 
  Yovvoyi hayvonlar (shular qatorida dengiz,parrandachilik, qishloq xo‘jaligi,hamda flora va faunalar)
  
• 
  Iqlim (shular qatorida yomg‘irlar, quyosh nurining serobligi, to‘g‘ri balans va (yo‘qligi) ekstremumlar, issiq, sovuq va boshqalar)
  
• 
  Landshaft va jismoniy o‘ziga xosliklar (shular qatorida ko‘llar va tog‘lar, cho‘milish xavzalari va dengiz sohili, qishloq joylari va tabiat, shahar manzaradari, arxitektura).
  

Qoida bo‘yicha, chnuki har bir topshiriqda OUD bozor segmentining (o‘lchami, va DMOning maydon tavsifidan kelib chiqgan holda) keng tanloviga yo‘naltirish uchun turli xildagi diqqatga sazovor joylar haqida yoki asosiy xususiyatlari yoki TS ning foydasi haqida barcha joylarga xabar berishi kerak.
4.4-rasm. Turizm va mehmonxona industriyasida xizmatlar joylashuvi uchun asos.

Mahsulotlar va \yoki xizmatlar taklifi marketing xizmatlarinig aspektlari bilan muvofiqligi (7-bobga qarang). Shunga qaramay, agar xizmat ko‘rsatish aspektlari bilan bog‘liq xolatda mahsulot mijozlar tomonidan baholanmasa, unda shu mahsulotni pozitsiyalashdan ma’no yo‘q.

6.4-rasmda xizmatlari kengaytirilgan marketing miks ularning taklifi uchun tashkilotlar differensial pozitsiyani yaratishlari mumkinligi asosida bog‘liqdir. Tasvir/brend o‘zida mahsulotning yoki tashkilotning imijini hamda belgilangan topshiriq joyining tasvirini aks ettiradi. Baho/hajm iste’molchining narxlarga bo‘lgan munosabati va boshqa o‘xshash mahsulotlar ,xizmatlar va belgilangan topishiriqlar narxi muhimligiga kiradi. Referatlar, taqrizlar va ma’qulashlar bozor moslashuvi jihatidan yordam beradi. Agar adresat televizion va musiqali shaxslarni ko‘rishga borsa,tashkilot nazoratida bo‘lmagan, belgilangan maqsad OAVning diqqat markazida bo‘ladi va shu joyni rivojlantirish reklamasi va \yoki tasvirga katta e’tiborni qo‘shishi mumkin. Shunga o‘xshash, tengqurlarorasida, oila va do‘stlar doimo tashkilotning mexmonndorchiligi ularning xizmat iste’moli o‘g‘risida xabarlarni yuborib turishadi. Bularga restoranlar,barlar va mehmonxonalar va kompaniyani o‘zi yoki adresati asosida joy yoki xizmat “maqsad” uchun foydali manba bo‘lib qolishi mumkin. Jismoniy yoki loyihalash yoki vazifalar resurslari isbotidir. Mexmonxonalar, restoranlar yoki tunggi klublarning ko‘p qismi, odatda, insonlar singari (sifat va yetkazib berish xizmati) turizm va mexmonxona joyi va xizmati pozitsiyasidan foydalanishadi.va nixoyatda, raqobatchilardan mahsulotni o‘zgarishi uchun a’zolik xizmatlari, odob saqlash tuzilmasi, servis kafolati hamda taqsimlash va kirish huquqlaridan foydalanishlari mumkin.