1- mavzu: mavzu ósimlik hujayrasi

2. Hujayra  tuzilishi 

Ósimliklarning  hujayraviy  tuzilishi  tóg`risidagi  birinchi  ma`lumot 

gollandiyalik  aka-uka  (Gans  va  Zaxarius)  Yansenlar  tomonidan  ixtiro  etilgan. 

(1610)  optik  (kózgu)  mikroskop  (yunon.  mikros-kichik,  mayda;  skopea-kóraman) 

keyin  boshlagan.  Optik  mikroskop  angliyalik  olim  Robert  Guk  tomonidan 

takomillashtirildi. U ózi ihtiro qilgan mikroskopda shivit, shakarqamish va marjon 

(buzina)  kabi  ósimliklarni  poya  pókkagini  tuzilishini  tekshirib,  ularni  hujayra 

tuzilishiga  ega  ekanligini  aniqlab,  «mikrografiya»  degan  asarini  e`lon  qildi.  Bu 

asarda hujayrani “Sellula” deb ataydi. 

Hamma tirik organizmlar hujayra tuzilishiga kóra ikkita olamga: prokariotlar 

va eukariotlarga bólinadi. 

Hujayraning  eng  muhim  belgilaridan  biri  uning  xilma  xilligi  va  óxshashligi 

hisoblanadi.  Masalan,  hujayra  protoplasti  (yunon.  protos-birinchi,  plastoz-

shakllangan)  murakkab  tuzilishga  ega  bólib,  uning  takomillanishi  natijasida  bir 

qancha  organellalar  yoki  organoidlar  (yadro,  plastidalar,  mitoxondriy,  ribosoma, 

lizosoma  va  boshqalardan)  tashkil  topgan  bóladi.  Organellalar  bir-biridan 

bajaradigan vazifalari bilan, tuzilishi bilan keskin farq  qiladi (1-rasm). 

 

---