1- mavzu: mavzu ósimlik hujayrasi

 

 

9-rasm. Eman póstlog`i (Quercusrobur): 

1 – pókak qavatlari; 2 – póstloqning ólik tóqimalar qavatlari 

 

2. M e x a n i k  t ó q i m a l a r 

Mexanik  tóqimalar  –  tayanch,  mustahkamlik  beruvchi  tóqima  bólib, 

ósimliklarning  vegetativ  va  generativ  organlarida  (novda,  poya,  barg,  ildiz) 

mustahkamlik  beruvchi  hujayralar  yig`indisidan  tashkil  topgandir.  Bu  tóqimalar 

organlarni shamol, qor va shu singari boshqa tashqi omil ta`sirlaridan saqlaydi. 

Mustahkamlik  beruvchi  tóqimalar,  óz  vazifasini  boshqa  tóqimalar  bilan 

birgalikda  bajaradi  va  ularning  oralig`ida  a  r  m  a  t  u  r  a  (lat,  armatura-jihozlash) 

hosil qiladi. Shuning uchun ham mexanik tóqima ba`zi adabiyotlarda a r m a t u r a 

sistemasining tóqimalari deb ataladi.  

Mexanik  tóqimalar  har  xil  bóladi.  Kollenxima  va  sklerenxima  asosiy 

mexanik  tóqimalardir.  Kollenxima  yosh  poya  va  barglarda  bólib,  asosan  uch  xil: 

burchaksimon, plastinkasimon va govaksimon shaklda bóladi. 

Sklerenxima  tóqimalari  tuzilishi  jihatidan  kollenximadan  farq  qiladi. 

Sklerenxima  tolalar  va  sklereidlarga  bólinadi.  Sklerenxima  tóqimalarining 

hujayralari  taraqqiyotining  ma`lum  bir  davrida,  prozenxima  shaklidagi 

hujayralarning taxaluslashidan tashkil topadi va bir xilda qalinlashib l i g n i n (lat, 

lignum-yog`och)  moddasini  shimib,  mustahkamlanib  yog`ochlanadi.  Natijada 

hujayralar  tiriklik  xususiyatini  yóqotadi  va  bóshlig`i  havo  bilan  tóladi.  Hujayralar 

oralig`i  oddiy  poralar  bilan  tutashgan.  Hujayra  pósti  juda  pishiq  va  elastik  bólib, 

pulatga yaqindir (10-rasm). 

 

---