1-– мавзу кириш. Таъминлаш манбалари ва вагонлар электр юкламаларини таснифи

Reostatli ishga tushirish. Motorni ishga tushirish davridagi tokni 
cheklash maqsadida, yakor chulg‘amiga ishga tushirish reostati R
p
ulanadi. 
Motorning ishga tushishi vaqtida reostat to‘laligicha zanjirga kiritilgan 
bo‘ladi (6.10-rasm). R
p
qarshiligi motorning ruxsat etiluvchi toki bo‘yicha 
formula: 
I - - - - -
= ------ — 
= (l,5 -5- 2 ) l „ dan tanlanadi. 
" 
ya
-f R
n
 
4.2-rasm. Isitish tizimi sirkular nasosi motorini to‘g*ridan-to‘g‘ri manbaga ulash 
sxcmasi. 

---

Tok I
p
qancha katta bo
£
lsa, boshlang
£
ich ishga tushiruvchi moment
M
n
= S
m
I
n
F shunchalik katta va ishga tushirish vaqti 
shunchalik kichik bo
£
ladi. Biroq I
p
qiymati va, demak M
p
lar mashina 
qizishi va kommutasion turg
£
unliklardan kelib chiqqan holda yakordagi 
EYuK orta boradi. Natijada, yakor toki va aylantiruvchi momentni ma’lum 
bir darajada ushlab turish uchun ishga tushirish reostatini asta -sekin 
zanjirdan chiqarish tavsiya etiladi. Ishga tushish vaqti quyidagi empirik 
formuladan aniqlanadi: 
t = 4 + 2*JP
mai
 
bunda, R
nom
— motorning nominal quwati. 
Agar 
ishga 
tushirish 
reostati 
bosqichma-bosqich 
pog‘onali 
o'zgaradigan bo
£
lsa, tok I
ya
va aylanish tezligi p ham pog'onali ravishda 
o‘zgaradi (6.10 b-rasm). Bunda reostatning har bir bosqichida p va I
ya
motor to
£
g
£
ridan-to
£
g
£
ri ishga tushirilgandagi kabi o
£
zgarish shakliga ega 
bo
£
ladi. Uyg'otish chulg
£
ami OV dagi rostlovchi reostat Rr ishga tushish 
davrida sxemadan toMaligicha chiqarilgan bo
£
Iishi kerak, chunki bu davrda
uyg
£
otish toki va u hosil qiladigan magnit oqimi F eng ko
£
p miqdorda 
bo
£
lmog‘i lozim. Bunda tegishli ishga tushirish momenti nisbatan kichik 
miqdordagi tok orqali hosil boladi. 
Vagonlarni elektr jihozlashda elektr motorlarini ishga tushirishning 
4.3-rasm. Parallel qo‘zg‘otgichli motorni reostatli ishga tushirishning tamoyiliy 
sxemasi (a) va tok aylanish tezligining o‘zgarish grafiklari (b). 

---

quyidagi usullari qo‘llanadi: to'g^idan-to^'ri, ya’ni motorni bevosita 
toVridan-to^ri elektr tarmog‘iga ulab ishga tushirish; reostatli ishga 
tushirish, ya’ni motor zanjiriga reostat kiritib ishga tushirish.