|
m
- tarmoq kuchlanishining ruxsat etiluvchi minimal qiymati;
M
Я= —- motoming o‘ta yuklanish koeffitsiyenti.
Bu hoi uchun yakor zanjiriga ishga tushiruvchi va rostlovchi R
p
ulanadi
(6.13 a-rasm) va u uzoq muddatda moMjallab ishlashga tanlanadi.
Motor ishini tavsiflovchi asosiy parametrlar bo‘lib, uning aylanish
tezligi va elektr magnit momenti hisoblanadi. Ular motor mexanik
tavsifining yuklama mexanik tavsifi bilan kesishgan nuqtasi bilan
aniqlanadi.
Motor mexanik tavsifi quyidagi formula bilan ifodalanadi:
и Mr
n = -------------------------------
;
—7.
С F С С F
2
e
e m
Agar U-const va F-const deb hisoblasak, unda mexanik tavsif pq\j/(M)
chizg‘iy ko‘rinishga ega bo‘ladi. Har xil qarshiliklar r
ya
yakor zanjiriga
ulanadigan bolsa har bir qarshilikka ega mexanik tavsiflar (6.13 a -rasm)
to
c
g
c
ri chiziqli bolib, qarshilik qancha katta bo‘lsa, shuncha keskin og‘ish
ro‘y beradi va tavsif «yumshay boshlaydi». Masalan, tavsif (1) motornin g
reostatsiz ishlashiga to‘g‘ri keladi (u tabiiy tavsif deb yuritiladi), (2) -tavsif
esa yakor zanjiriga reostat kiritilgan holga to
£
g‘ri keladi (uni sun’iy yoki
reostatli tavsif deb yuritiladi). Markazdan qochirma ventilatorning qarshilik
mexanik tavsifi (3) bilan motor mexanik tavsiflari 1 va 2
Aylanish tezligi o‘zgarishiga asoslangan ishga tushirish usuli motor
zanjiriga ulangan qarshiliklami motorda hosil bo‘luvchi elektr yurituvchi
kuch o‘zgarishiga qarab motor zanjiridan chiqarish (yoki kirgizish) ga
asoslangan. Bu usul, masalan, yo‘lovchi tashuvchi vagonlar sovitish
shkafining kompressori elektr yuritmasida qollaniladi (6.11 a -rasm).
Motorni ishga tushirish termodatchik T dan keladigan signaldan boshlanadi.
U sovitish shkafi ichidagi harorat ma’lum bir miqdorga etganda boshlanadi.
Datchik ishlab yuborishi bilan oraliq rele R1 g‘altagi elektr energiyasi bilan
ta’minlana boshlaydi. Uning kontaktlari motor yakori va uyg‘otish
chulg‘amidagi (OV) kontaktlarni ulaydi. Motor aylana boshlashi bilan
uning EYUK si orta boradi. Bu kuchlanish ma’lum bir qiymatga etganda,
rele R2 ishlab yuboradi, uning kontaktlari yakor zanjiridagi ishga
tushiruvchi reostatlar R
p
ni qisqa tutashtirib, yakorga tarmoq to‘liq
kuchlanishini ulaydi.
Tok nazorat bo'yicha motorni ishga tushirish tokning ma’lum bir
miqdorda-oldindan berilgan qiymatlarida ishga tushirishga asoslangan
(masalan, vagon-restoranning sovitish qurilmasi kompressori elektr
yuritmasi (6.11 b-rasm). Motoming ishga tushish termodatchik T dan
keladigan signaldan boshlanadi va u kontaktor K1 ni ulaydi. Bunda yakor
M ga va uyg‘otish chulg‘ami OV ga tok beriladi. Yakor zanjirida rezistor
R
p
va tezlatish relesi RU g‘altagi bor. RU ulanishini ma’lum bir vaqt
siljishi relening xususiy ulanish vaqtiga bog‘liq. Shuning uchun motor
ishga tushishining boshlang
£
ich qismida kontaktor K2 g‘altagi zanjiridagi
rele RU ning ajratuvchi kontaktlari kontaktor ulanishidan oldinroq ajraladi.
Motor aylanib tezlasha borgach, yakor toki kamaya boshlaydi va uning
kamayishi ma’lum qiymatga etganda RU relesi ishlab, kontaktor K2
4.1-rasm. 0‘zgarmas tok motorini ishga tushirishning aylanish tezligi bo‘yicha (a)
va tok bo'yicha nazorat qilish sxcmasi (b).
g‘altagini tarmoqqa ulaydi. Natijada, kontaktor K2 ulanadi va rezistor R ni
qisqa tutashtiradi va rele RU g‘altagi qayta ulanishi yuz bermaydi. Ba’zida,
sxema ishlash puxtaligini oshirish uchun tezlanish relesi RU kontaktor K2
ni mexanik ravishda bloklangan qilib yasaydilar. Tokni nazorat qilib
motorni ishga tushirish nisbatan murakkab sxemalarini qo‘llashni talab
qiladi. Uning kamchiligi sifatida shuni aytish zarurki, motorning kichik
yuklamalarida juda katta miqdordagi tezlanish bo
£
lgan!igi va katta
yuklamalarda esa tezlanish relesi ancha vaqtgacha uzilmay turadi, bu esa
ishga tushirish reostatini qizib, yonishiga olib keladi.
Vaqt bo‘yicha nazorat bo‘lganda, ishga tushirishda reostatlarni
bosqichma-bosqich sxemadan chiqarish ma’lum bir vaqtlarda amalga
oshiriladi. Bu usul Germaniyada ishlangan yo‘lovchi tashuvchi havosi
kondinsionlangan vagonlarda kompressorlar elektr yuritmasida qo llangan
(6.12-rasm).
Motorni ishga tushirishini ulab-uzgich P ni ulash bilan boshlanadi.
Bunda vaqt relelari RV1-RV3 g‘altaklari oraliq relesi Rl va kontaktor K1
va K2 orqali ta’minlanadi. RV1-RV3 ulanganda, oraliq rele Rl ga tok
beriladi. R2 ning boshqa ulovchi kontaktlari uning g'altagini ta’minlovchi
zanjir hosil qiladi. Rele Rl ulanganda, uning ulovchi kontaktlari vaqt relesi
RV1 g‘altak zanjirini uzadi. Bunda rele RV1 uziladi va vaqt o‘tishi bilan
K1 kontaktori g‘altagiga tok beradi va natijada, kompressor motori elektr
tarmog‘iga ikkala ishga tushirish qarshiliklari R
p
i va R
p
2 orqali ulanadi. Bir
vaqtning o‘zida uzuvchi kontaktlar K1 vaqt relesi RV2 g‘altagini
toksizlantiradi va u o‘zining kontaktlari orqali ma’lum bir vaqtdan so‘ng
kontaktor K2 g'altagiga tok beradi.
Kichik quwatli ventilatorlarni toVridan-toVri manbaga ulash, asosan
paketli uzgichlar yordamida bajariladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
