1- ma'ruza. Odam va hayvonlar fiziologiyasi faniga kirish

2 – ma'ruza.


Qo’zg’aluvchan to’qimalar fiziologiyasi
R e j a:

1. 
   Umumiy xarakteristika
   
2. 
   Membrana potensiallari, tinchlik potensiali.
   
3. 
   Harakat potensiali.
   
4. 
   Bo’sag’a kuchi, reobaza va xronaksiya.
   
5. 
   Labillik, refraktorlik.
   

1. Umumiy xarakteristika.
Barcha tirik hujayralar qo’zg’alish yoki ta'sirlanish xususiyatiga ega, buning natijasida moddalar va energiya almashinuvining o’zgarishi, shira ajralishi, harakat qilish, elektr impulslar paydo bo’lishi mumkin. Qo’zg’alish qitiqlagichlar ta'sirida vujudga keladi. Qo’zg’alishning bu tariqa qitiqlanishga bir to’qima shira ajralishini (bez to’qimasi) ikkinchisida qisqarishning (muskul to’qimasi), uchinchisiga elektr impulslar (nerv to’qimasi) ishlab chiqarishni ixtisoslashgan javob reaksiyalari deyiladi, to’qimalarni esa qo’zg’aluvchi to’qimalar deyiladi. Qitiqlagichlar kimyoviy, fizikaviy va biologik bo’lishi mumkin. Qo’zg’aluvchan hujayralarga nisbatan adekvat va noadekvat yoki indekvat qitiqlagichlar tafovut qilinadi (tushuncha berish). Qo’zg’alishni paydo qiladigan eng kam kuch bo’sag’a kuchi deyiladi (bo’sag’a osti va usti kuchlariga ta'rif berish). Qo’zg’alish tufayli hujayralarda bir qator fizi­kaviy va ximiyaviy o’zgarishlar sodir bo’lib, ularning ichida eng xarakterlisi elektr xodisalaridir. Tirik to’qimalardagi elektr xodisalarni o’rganish XVIII asrdan boshlandi (A.Galvani, K.Matteuchi, I.Dyubua Reymon va bo­shqalar). Baqa keyingi oyog’idan tayyorlangan preparatga tok ta'sir qildirishni xarakterlab berish. Baqa orqa miyasi­ning o’zi elektr toki ishlab chiqarishini A.Galvani aytil­gan preparatlarda isbotladi. Keyinchalik bunday elektr mavjudligini yana italiyalik olim K.Matteuchi maxsus gal­vanometrda o’lchab ko’rsatdi.