1- ma'ruza. Odam va hayvonlar fiziologiyasi faniga kirish

Suvda eruvchi vitaminlar. Vitamin S (askorbin kislo­tasi) muhim fiziologik jarayonlarda qatnashib nerv tizil­masi va ichki sekretsiya bezlari faoliyatini yaxshilaydi, qon hosil bo’lishini, oshqozon-ichak tizilmasida temirning so’rilishini kuchaytiradi hamda organizmning turli xil stress omillarga chidamliligini oshiradi. Bundan tashqari, askorbin kislotasi tanadagi bir qator qaytarilish va oksid­lanish reaksiyalarida ham faol qatnashadi. Vitamin S ning yetishmasligidan ovqat bilan qabul qilingan oqsillar kam o’zlashtiriladi va oqibatda ularga nisbatan ehtiyoj oshib ke­tadi. Yana uning tanqisligi organizmda xolesterin miqdorining me'yoridan oshib ketishiga olib kelishi mumkin. U odam organizmida sintezlanmaydi, shuning uchun vitamin S ovqat bilan asosan sabazavot, ko’kat va meva-chevalar bilan muntazam qabul qilib turilishi kerak. Vitamin S eng ko’p mahsulot bu itburun mevasi (650 mg %), keyin qora smorodina (200 mg %), yertut va sitrus mevalari (50-60 mg %), oq karam (45 mg %), pomidor (25 mg %), ko’k piyoz (25-30 mg %) ham kartoshkada (20 mg %) u ko’p uchraydi.
Mahsulotlar uzoq vaqt saqlab turilsa va qaynatilsa as­korbin kislotasining juda tez kamayib ketadi. Agar kartoshkaning po’sti olinmasdan qaynatib pishirilsa, po’sti tozalanib pishirilganiga nisbatan askorbin kislotasi ikki barobar ko’p saqlanadi.
Bu vitaminga bo’lgan sutkalik ehtiyoj 60-70 mg. Askorbin kislotasining organizmda yetishmasligi natijasida jismoniy va aqliy ish qobiliyatining pasayib ketishi, tez charchab qolish, tish milkining tez-tez qonab turishi, tez ach­chiqlanish va shunga o’xshash boshqa ko’ngilsiz holatlar ham ku­zatiladi. Xalq orasida ba'zan askorbin kislotasi ko’p kasal­liklarga davo hatto uni ko’proq iste'mol qilib shamollash­ning ham oldini olish mumkin, degan fikr uchrab turadi. Bu albatta to’g’ri emas, har bir foydali narsa, jumladan vitamin S ham me'yoridan ko’p yeyilsa albatta zarar keltiradi, aniqlanishicha bu holat bosh og’rig’i, uyqusizlik, buyraklarda tosh qolishi, oshqozon osti bezi insullyar apparatining kuch­sizlanishiga olib kelar ekan.