1 – Maruza. Ma’lumotlar bazasi, ularning turlari 1-Mavzu. Ma’lumotlarning axborot modellari, axborotni strukturalash va tasvirlash muammosi

---

1 – Maruza. MA’LUMOTLAR BAZASI, ULARNING TURLARI 
1-Mavzu. Ma’lumotlarning axborot modellari, axborotni strukturalash va tasvirlash 
muammosi 
 
 Reja: 
1.
 
Ma’lumotlar bazasi haqida. 
2.
 
Ma’lumotlarning axborot modeli. 
3.
 
Sxemalar, aks ettirish va nusxalar. 
 
 
Tayanch iboralar:
 Ma’lumotlar bazasi, ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi, meta 
ma’lumotlar, ma’lumotlarning axborot modeli, uch bosqichli arxitektura. 
Axborot texnologiyalarning rivojlanishi va axborot oqimlarining tobora ortib borishi, 
ma‘lumotlarning tez o’zgarishi insoniyatni ma‘lumotlarni o’z vaqtida qayta ishlash choralarining yangi 
usullarini izlab topishga undamoqda. Ma‘lumotlarni saqlash, uzatish va qayta ishlash uchun ma‘lumotlar 
bazasi (MB) ni yaratish, so’ngra undan keng foydalanish bugungi kunda dolzarb bo’lib qolmoqda. Moliya, 
ishlab chiqarish, savdo-sotiq va korxonalar ishlarini ma‘lumotlar bazasisiz tasavvur qilib bo’lmaydi.
Oxirgi vaqtda axborotli muhitda katta o’zgarishlar bo’lib bormoqda. Ana shu o’zgarishlar qog’ozsiz 
texnologiya zaruriyatini keltirib chiqardi. Bu esa o’z navbatida, hisoblash texnikasining yanada keng 
rivojlanishiga sabab bo’ldi. Axborotli muhitning kelajakda inson hayotida o’rni va ahamiyati bugungi 
holatdan ancha yuqori bo’lishi uchun bajarilishi lozim bo’lgan vazifalar ko’lamini kangaytirish talab 
etiladi. Shuning uchun ijtimoiy faoliyatni zamonaviy kompyuterlar va avtomatlashtirilgan axborot tizimlari 
asosida qayta qurish, rivojlantirish va samaradorligini oshirish hozirgi kunning eng dolzarb 
muammolaridandir. Bu muammolarni hal etishda ―Ma‘lumotlar va bilimlar bazasi, ularni boshqarish 
tizimlari‖ fanining o’rni kattadir.
Ma‘lumotlar bazasini yaratishda, foydalanuvchi axborotlarni turli belgilar bo’yicha tartiblashga va 
ixtiyoriy belgilar birikmasi bilan tanlanmani tez olishga intiladi. Buni esa ma‘lumotlarni tuzilmaviy 
tartiblashtirgan holda, ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimlarini (MBBT) qo’llabgina bajarish mumkin.
Avvalo ma‘lumotlar bazasi tushunchasiga ta‘rif berib o’tish lozim.