1 – laborotriya ishi

A SBOBNING TAVSIFI.

4 rаsm

Proeksion fonar PF-115 ichida oddiy yorituvchi lampa joylashtirilgan proeksion fonardan chiqqan to’lqin fronti yassi ko’rinishga keltirish uchun linza qo’yilgan. Linzadan o’tgan parallel to’lqinlar tirqishdan o’tib, ma’lum masofada joylashgan difraksion panjara tushadi. Panjaradan qaytadan difraksiyalangan to’lqinlar ekranga tushadi. Ekran masshtablangan. Ekranda hosil bo’lgan 3 - tartibgacha difraksion manzarani ko’rish mumkin. Ular markaziy oq to’lqinga nisbatan o’ng va chap tomonlarda simmetrik joylashgan bo’ladi. Difraksiya burchagini topish uchun difraksion panjaradan ekrangacha bo’lgan masofa va ekranda oq, to’lqin markaziga nisbatan rangli spektrlarning markazigacha masofani o’lchash kerak. 4-rasm. Chizmadan ko’rinadiki

4 расм
; (9)
Agarda x < u kichik bo’lsa, (9) ifodani taxminan
;
d
4 расм
eb yozish mumkin. Natijada (9) ifodani quyidagicha yozamiz: m = ±1, ±2, ±3 teng:
;
ISHNING BAJARISH TARTIBI.
1. Difraksion panjarani tik holda ekran tirqish ro’parasiga joylashtirish kerak.
2. Lampani elektr manbaiga ulab, ekranda ravshan difraksion manzaralar hosil bo’lganga qadar moslab va fokuslashtiriladi. Ekranda oq to’lqinga nisbatan simmetrik, ravshan difraksion manzara kuzatiladi.
3. Panjaradagi ekrangacha bo’lgan masofa chizg’ich yordamida, ekran tirqishi markazidan o’ng tomondagi rangli spektrlar markazlarigacha bo’lgan masofani chizg’ich yordamida 6-8 marta o’lchanadi.
4. 3 - punktdagi amallarni chap tomonga nisbatan bajarish kerak.
5. ¡lchangan kattaliklarni o’rtacha qiymatlari, nisbatan va o’rtacha kvadratik xatoliklari topilsin.
6. Qizil to’lqin uzunlik qiymati jadvaldan olib birinchi tartib uchun ifodadan panjara doimiysi topilsin.
Topilgan son panjara doimiysi bilan taqqoslansin.
7. Aniqlangan panjara doimiysi yordamida har xil tartibdagi to’lqin uzunliklari aniqlansin.
ifoda 1-tartibli uchun yuqori tartibli uchun
8. ; va ; Ifodalar yordamida berilgan
difraksion panjaraning burchak dispersiyasi nisoblansin.