0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta'lim vazirligi 0‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

13.8- rasm. Berk turdagi tugun chizm. i.


qolganlari esa sanoat korxonalari rayonlariga xizmat ko‘rsatish uchun ixtisoslanishi mumkin. Kelajakda temir yo‘l davom ettiri- lishini hisobga olib, bunday tugunlarda yoiovchi bekatini berk qilmasdan, o‘tkazuvchi turda loyihalashga e’tibor qilish kerak.

8. 
   Halqasimon tugunlar
   

Halqasimon tugunlar yirik shaharlar va sanoat markazlarida, o‘zaro vagonlar almashinuvi ko‘p boigan bir necha temir yol liniyalarining qo‘shilish joylarida yuzaga keladi. Umum foydalanuvli va sanoat konconalarining shoxobcha yoilariga xizmat ko‘rsatuvchi yuk bekatlari barcha yo‘nalishlami birlashtiruvchi halqa yolida hamda halqaga kelib ulanuvchi liniyalarda joylashishi mumkin (13.9- rasm).
Halqasimon tugunlarda saralash bekatlarining joylashuvi ko‘p omillarga, jumladan, yo‘nalishlar bo‘yicha vagonlar oqimining olishi, birikadigan liniyalar soni, qayta ishlanadigan vagonlar oqimining miqdorlari va boshqa mahalliy sharoitlarga bogiiq boiib, maxsus texnik-iqtisodiy hisoblar asosida topiladi. Odatda saralash


!3.9- rasm. Halqasimon tugun chizmasi.

bekatlarining soni ikkita yoki undan ko‘p bo‘lishi mumkin, ulami vagonlar oqimi katta bo‘lganda tugunga kelib tutashadigan voiialishlarning ayrimlarida, unda ham shahar tashqarisida joy­lashtirishga harakat qilinadi.
Bunday saralash bekatlarining har birida kamida ikki yo‘nalishning vagonlar oqimi jamlanishi maqsadga muvofiq. Qayta ishlanuvchi vagon­lar oqimi katta bolmasa, halqa yoining o‘zida ikki saralash bekatining joylashishi vagonlaming tugun bo‘yM> yurishini ancha qisqartiradi.
Halqasimon tugunlarda qayta ishlanmaydigan to‘g‘ri va burchak osti yo‘nalishli poyezdlarni olkazish qulaydir, bunda har bir to­mondan kelgan poyezd qaysi tomonga olishidan qat’iy nazar, o‘z yo‘na!ishini, o‘zgartirmaydi. Halqasimon tugunlarning asosiy kam- chiligi: 180° ga yaqin diametral qarama-qarshi yo‘nalishda oluvchi poyezdlar halqa bo‘ylab ortiqcha yoi bosadilar va halqa yolining mavjudligi esa shahar taraqqiyotiga salbiy tasir ko‘rsatadi.
13.11. Radial-yarimhalqa tugunlar
Radial-yarimhalqa ko‘rinishli tugunlar halqasimon tugunlarning yetuk shaklini ifodalab, o‘zida berk kirish liniyalarini va diametral boglovchi yollarni birlashtiradi. Bunday tugunlar odatda shahar- ning bir tomonidan halqa yolini barpo etish uchun tabiiy to‘siq bolganda (yirik kol, katta daryo kabilar) yuzaga keladi.
Bunday turdagi tugunlarda (13.10- rasm), odatda, yo‘nalishlardan shahar ichiga (markazga yaqin) kirib boruvchi yoiovchi yoki yuk bekati bilan tugallanuvchi berk yollar mavjud boiadi, shahar tashqarisidan keluvchi yo‘nalishlar o‘zaro yarim halqa yoli bilan birlashtiriladi.
Saralash bekatlari, odatda, yarim halqaga kelish oldidan bir necha yo'nalishlarni birlashtiradigan qilib quriladi. Yoiovchi bekat­larining radial yoi bo‘ylab shahar ichkarisiga kirib borishi yolovchilar oqimi katta bolganda ularning shahar transportiga olishini, shaharga tarqab ketishini va yolovchilarning shahar ichidan oiish yoilarini sezilarli qisqartiradi.

12.