0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta'lim vazirligi 0‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Ochiq turdagi yoiovchi bekatlar barcha xildagi yoiovchi poyezdlarga (tranzit va oxirgi manzilli) xizmat qiladi. Ularda o‘tkazib yuboruvchi qabul-jo'natish yoilari loyihalanib, poyezd­lar yo‘nalishini o‘zgartirmay olkaziladi. Bunday bekatlar temir yoilarda juda ko‘p tarqalgan (12.5- rasm).


12.5- rasm. Ochiq (o‘tuvchi) turdagi yo‘lovchi bekatining chizmasi va texnik bekatning joylashuvi:
/—texnik bekat; 2— pochta tashish bo‘limi; 3— bagaj bo‘linii;
4— perron parki.



Yoiovchi bekatlarda tranzit yoiovchi poyezdlariga, uzoqqa va mahalliy yo‘nalishlarda qatnovchi so‘nggi manzilli hamda sha­har atrofi motor vagonli poyezdlarga xizmat ko‘rsatiladi. Tranzit poyezdlar bilan quyidagi ishlar bajariladi: yolovchilarni tushirish va chiqarish, pochta va bagaj ortish va tushirish, tarkibni texnik ko‘rikdan olkazish, lokomotivlarni va brigadalarni almashtirish, vagonlarni suv va yoqilgl bilan ta’minlash. Oxirgi manziliga yetib kelgan poyezdlardan yolovchilar tushiriladi, lokomotiv va pochta-bagaj vagoniari ajratiladi, tarkib ko‘rikdan o‘tkazilib. manevr lokomotivi yordamida texnik bekat (12.6- rasm) yollariga olkaziladi. Ushbu poyezdlarni joliatishda tarkib jo‘natish yollariga beriladi, yolovchilar olkaziladi, pochta va bagaj vagonlari ula- nadi, tezkor bagaj va pochta yuklanadi, poyezd brigada tomoni­dan qabul qilinadi, lokomotiv berilib, tormoz tizimlari sinovdan olkaziladi. Shahar atrofi motor vagon poyezdlar qabul qilina­di, yolovchilar olkaziladi va tushiriladi, poyezdlar jo‘natiladi.

Qabul-jo‘natish yo‘llari va vokzalning o‘zaro joylashuviga qarab ochiq turdagi yoiovchi bekatlarining uch xil chizma ko‘rinishi farqlanadi: vokzal yon tomonidan, orolsifat va qabul jo‘natish yollari tepasida joylashgan chizmalari,
Ochiq turdagi yoiovchi bekatlarida: qarama-qarshi yo‘nalish bo‘yicha harakatlanuvchi poyezdlaming o‘zaro va manevr hara- katiari bilan kesishuvlari juda kam (bekat bo‘ylab poyezdlarni olkazish uzluksiz ketma-ket bajarilib qaytarma harakatlari yo‘q), manevr harakatlari uchun juda qulay va bo‘g‘iz yollaridan al- mashib foydalanish va kam yuklanish ta’minlanadi, poyezd olkazish qobiliyati katta, shahar atrofi poyezdlarining olkazma (tebranma) harakatini tashkil qilish qulay.
Ochiq turdagi yoiovchi bekatlarining asosiy kamchiligi yoiovchi binosining oraliq platformalar bilan boglanishining qiyinligi (buning uchun piyodalar ko‘prigi va tonnellar qurish kerak boiadi) va bagajlarni tashib borish zarurligidir. Bunday bekatlarda uzoqqa qatnovchi va shahar atrofi poyezdlar harakati odatda, ajratilmaydi. Aksariyat bekatlarda yollar yetishmasligi sababli ular o‘zgaruvchan qilib ixtisoslanadi va gavjum harakat vaqtlarida poyezdlar kelishiga qarab o‘zgarib turadi. Faqat ola yirik bekatlarda yollarni alohida poyezd turlari bo‘yicha biriktirib qo‘yishga harakat qilinadi.
Ochiq turdagi yoiovchi bekatlari bir juft bosh yollarga ega boiadi va ular orqali uzoqqa qatnovchi, shahar atrofi va yuk poyezd­lari olkaziladi. Ularda yuk poyezdlarini olkazuvchi bosh yollar ikki ko‘rinishda joylashishi mumkin. Bular yoiovchi bekatining qabul-jo‘natish yollarining tashqi tomonidan oladigan (harakat miqdorlari katta boigan yirik bekatlarda) va qabul-jo‘natish yollari orasidan oladigan (o‘rta va kichikroq bekatlarda) ko‘rinishlar.
Bosh yollarni joylashtirishda bekatda yuk poyezdlari yollarining yoiovchi poyezdlari harakat yollari bilan kesishuv- larini imkon qadar kamaytirishga harakat qilinadi. Bosh yoilarning ixtisoslanishi ko‘p jihatdan yoiovchi texnik bekatining joylashu­viga ham bogiiq boiadi (bosh yollar yonida yoki oraliglda joy- lashishiga qarab).
Birlashgan yoiovchi bekatlari (12.7- rasm) faqat ochiq turda qurilib, o‘zida yoiovchi inshootlarining toliq kompleksiga ega boiadi va yuk poyezdlari harakati uchun bir maydonda, joylashadi.