0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsuis ta’lim vazirligi g‘. Hojiahmedov, I. Yaxyayeva, M. Umarova, A. Usmonov sifat menejmenti

Ta’minotchilar uchun rag'batlantirish dasturlari. Dasturlarning ikki turi farqlanadi: ijobiy — bular mukofotlar va salbiy — jarimalar.

Mukofotlar. Ba’zi buyurtmachilar katta bo'lmagan miqdorda sifatsiz buyumlari bo'lgan mahsulotlarni yetkazib berishning to'liq narxini to'lashga intiladilar va nuqsonli buyumlarning ulushini qisqartirish maqsadida ta’minotchilarga mukofot to'laydilar. Bunday yondashuv jiddiy kamchilikka ega. Nuqsonli mahsulotlarni yetkazib berish narxini to'liq to'lashni ko'zlovchi shartnomalarni imzolash sifatli mahsulot ishlab chiqarish majburiyatlarining buzilishi hisoblanadi. Sifatsiz mahsulotni ishlab chiqarish ehtimoli haqidagi g'oya yanada ko'proq salbiy oqibatlami keltirib chiqaradi, chunki u sifatni umuman ta’minlab berolmaydi.

Jarimalar. Agar buyurtmachiga yetkazib berilayotgan mahsulot sifatga qo'yilgan talablarga javob bermasa, jarimalar dasturlari tovar birligining narxiga

to‘g‘ri keladigan chegirmalarning aylanuvchi shkalasiga muvofiqlikda amalga oshiriladi. Jarimalarni to'lashni ko‘zda tutuvchi ko‘plab shartnomalar faqat nuqsonsiz mahsulotlarni yetkazib berish uchun haq to‘lanishini nazarda tutadi.

Shartnomaviy majburiyatlaming ba’zi qattiq talablari nafaqat narx uchun chegirmani, balki hamma kelgusi zararlar, shu jumladan, olinmagan foydani qoplashni ko'zda tutadi. Nuqsonli mahsulotlarni qaytarish bilan bog‘liq qayta ishlash va transport xarajatlari kabi bevosita xarajatlarni to'lash hisoblarini buyurtmachiga taqdim qilish odatiy hoi hisoblanadi.

Hozirgi vaqtda nuqsonli mahsulot buyurtmachi uchun jiddiy muammolarning sababiga aylanganda ta’minotchilarga katta hajmda jarima to‘lashni yuklovchi qoidalar ishlab chiqilgan. Qoidalarda ishlab chiqarish liniyasini to‘xtatish, ishlab chiqarish jarayonidan ishonchsiz jihozlarni olib tashlash, ishlab chiqarishni qayta jihozlash, nuqsonlarni tuzatish, mahsulotni qaytarish va ishlab chiqarilayotgan mahsulotning sifatiga da’vo qo‘zg‘atish nazarda tutiladi.