05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

Arra bilan ishlashda 
egovlash singari kuchni muvozanatlash, qo`lning 
kuchini to`g`ri yo`naltirish, arrani qatiy gorizontal holatda tutish lozim. Ung qo`l 
arrani ilgarilamaqaytma harakatga keltirayotganda, chap qo`l bilan arra bosib 
turiladi. Arrani bosib oldinga yurgazilganda metall kesiladi, salt yurishida esa 
arra tishlari faqat metall sirtida sirpanadi, shuninguchun unga kuchlanish 
bermaslik kerak. 
8.4. Yumaloq, kvadrat, tasma va list materiallarni qirqish
Yumaloq materialni qirqish. 
Kichik diametrli metallar qularra bilan, katga 
diametrli o`q, val va shunga o`xshash metall zagotovkalari vintqirqar 
dastgohlarda hamda g`ildirakli arralar yordamida qirqiladi. 
Zagotovkaga kernlab iz tushirib, uni giraga gorizontal holatda qisiladi va uch 
yokli prizma egov bilan katga bo`lmagan ariqcha ochiladi. Polotnoga 
mineralmoy surkabo`yiqdanarralanadi. Zagotovkani butunlay qirqish 
sindirmay qoldirish mumkin. Agar zagotovkaning toretsiga dastgohsa ishlov 
beriladigan bo`lsa (egovlash va b.) uning ikkito`rt tomonidan kesiq hosil qilib, 
so`ngra giraga qisilgan holatda bolg`a zarbasi bilan sivdiriladi tomonidan 
boshlash maqsadga muvofiq (123-rasm, 
b). 
Polotnoni burib qirqish usuli arra 
ramkasi kirib boraolmaydigan uzun materiallarni qirqishda qo`llaniladi (123-
rasm, ye
). 
Ammo, polotnoni 
qirqishda uni kallak yon kesigiga 
o`rnatib 90° burchak osgsdaburaladi. 
Bunday 
vaziyatda 
arra 
tishlari 
metaldsagi 
ariqchadan 
qiyalab 
ketishining oldini olish maqsadida uni 
ehtiyotlik bilan arralash kerak. Yopiq 
kontur 
bilan 
chegaralangan 
zagogovkalarni qirqishda ham bu 
usulni qo`llashmumkin (123-rasm, 
g).