05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

 
Reja izlari bo`yicha kesish 
eng murakkab operatsiyalardan biridir (74-rasm). 
Zagotovkani gira jag`iga kern izlari ko`rinadigan qilib qisiladi va izlar bo`yicha 
kesiladi. Birinchi zarbani zubiloni gorizontal holatga keltirib uriladi, keyinchalik 
esa u 25°—30° qiyalatib amalga oshiriladi. 
Serbar sirtlarni kesish 
sermashaqqatligi bilan birga kam unumdir. Bu usul 
randalash va frezerlash dastgohlariga sig`maydigan katta listlarni kesishda 
qullaniladi. 
Ish quyidagi uch bosqichda bajariladi: zagotovkaning qaramaqarshi ikki 
chetidan 30°—45° burchak ostida rax hosil kilinadi. Shundan keyin 
qaramaqarshi tomon qirralariga zubilo ish yo`lini belgilaydigan chuqurlikda 
kernlanadi va zagotovka sirtida zubilo yoki kreysmeyselning kesuvchi tig`ining 
eniga teng bo`lgan o`lchamlarda parallel izlar hosil qilinadi. Nihoyat, 
zagotovkani gira jag`lariga qisib, kreysmeysel bilan belgilangan parallel 
chiziqlar bo`ylab kesish ishlari bajariladi (75-rasm, 
a, b). 
Xomaki kesish vaqtida 
ariqchalar o`rtasida qolgan ayrim bo`rtiqlar kesib tashlanadi. 
Yassi va egri sirtlarga ariqchalarni 
kesish quyidagicha bajariladi (76-
rasm, 
a, b). 
Dastavval zagotovka sirtiga iz tushirilib, kreysmeysel bilan 1,5—2 
mm chuqurlikda ariqcha ochiladi. Kesish natijasida hosil bo`lgan notekisliklar 
tuzatilgach, uning aniqligi andoza bilan tekshiriladi. 
Rangli qotishmalarni kesishda zubiloni sovunli suvda ho`llash yoki moyli 
latta bilan artish kerak. Bu usul zubilo tig`ining o`tkirlatsshshiga yordam beradi. 
Mehnat xavfsizligi. 
Metallarni qo`lda kesishda quyidagi qoidalarga rioya 
qilish kerak: 
—
chilangarlik bolg`asining sopi mahkam o`rnatilgan va darz ketmagan 
bo`lishini tekshirish; 
—
kreysmeysel va zubilo bilan ishlashda himoya ko`zoynakdan 
foydalanish; 

---

21
mo`rt va qattiq metallarni kesishda to`siqlar (to`r) dan, albatta, foydalanish.