01 умичт ўқув қул

Plyonkada distillyatsiyalash (yupqa parda)
li bug’ oqimi ta’sirida 
harakatlanishiga qarab, pastga tushayotgan plyonkada distillyatsiyalash va yuqoriga 
k
о
’tarilayotgan plyonkada distillyatsiyalashga ajratiladi. Plyonka oqimining har 
ikkala turi moy-ekstraktsiya korxonalarida keng q
о
’llaniladi. Plyonka harakatining 
birinchi turi 
НД
-1250, DS liniyalardagi tugal distillyatsiyalashda q
о
’llaniladi. 
Ikkinchi turini esa asosan 
НД
-1250, DS liniyalarning mistsellani dastlabki 
distillyatsiyalash bosqichlarida uchraydi. 
Plyonka qalinligi mistsellaning fizik xossalariga, plyonka hosil b
о
’ladigan 
yuzaning xususiyatlariga, bu yuzani joylashishiga va distillyatsiya jarayonining 
sharoitlariga bog’liq b
о
’ladi. 
Plyonkani isituvchi yuza b
о
’ylab yuqoridan pastga tushish mexanizmi bug’ 
k
о
’piklari hosil b
о
’lishi tufayli yuzaga keladigan bir qator xususiyatlarni namoyon 
etadi. Yuza harorati oshganda dastlab mayda, sekin kattalashadigan k
о
’piklar hosil 
b
о
’ladi, keyin esa kattaroq, tez kattalashadigan k
о
’piklar hosil b
о
’ladi. Natijada 
suyuqlikni yupqa pardasi buziladi va uziladi. Ma’lum bir isitish haroratida yupqa 
parda tekis b
о
’ladi, chunki jadal hosil b
о
’layotgan k
о
’piklar 
о
’z energiyasini 
suyuqlikni butun yuza b
о
’ylab bir tekisda taqsimlashga sarflaydi. Keyingi qizdirish 
butun yuza b
о
’ylab k
о
’piklarni hosil b
о
’lishiga va yupqa parda bilan aralashishiga 
olib keladi. Bunda diametri 30 mm ga yetgan yirik k
о
’piklar pastga oqib tusha 
boshlaydi. Yuza haroratining keyingi k
о
’tarilishi undan suyuqlik yupqa pardasini 
oqim holida ajralishiga olib keladi. 

---

157 
Suyuqlik yupqa pardasini oqim b
о
’ylab harakati mexanizmi quyidagilardan 
iborat. Aniq ifodalangan t
о
’lqinlar bir-biriga nisbatan har xil masofada k
о
’tariladi. 
Yupqa parda butun trubka uzunligi b
о
’ylab tinch holatda joylashadi, chunki alohida 
bir t
о
’lqinning shakli va amplitudasi amalda 
о
’zgarmay qoladi. Gaz oqimining tezligi 
kamayganda ular truba b
о
’ylab halqa k
о
’rinishida k
о
’tarila boshlaydi. 
K
о
’tarilayotgan plyonka doimiy qalinlikka ega b
о
‘lmaydi. Plyonka oqimi aniq 
ifodalangan pulsatsion harakterga ega b
о
’lib, u asosan gaz tezligi kichik b
о
’lganda 
yaxshi kuzatiladi. Bunda oz impuls olayotgan plyonka tezligini y
о
’qota boshlaydi va 
gaz oqimining impulsi uning yuqoriga k
о
’taruvchi energiyaga ega b
о
’lmaguncha 
pastga sirg’alib tusha boshlaydi. 
Yupqa parda tipidagi apparatlarning asosiy afzalliklariga bug’ning ruxsat etilgan 
tezligini yuqoriligi, yuqori unumdorlik va gidravlik qarshilikni kichikligi kiradi. 
Yupqa pardadagi bug’lanishni jadallashtirish uchun yupqa parda hosil 
b
о
’ladigan yuzani qizdirishning borligi yoki y
о
’qligi muhimdir. Yupqa parda 
isitiluvchi yuzada isitilmaydigan yuzaga nisbatan tez bug’lanadi.
Pastga tushuvchi yupqa pardadagi bug’lanish isitilmaydigan yuzada sekin 
boradi, chunki bunda bir tomonlama issiqlik almashish b
о
’lib, plyonkani turbulentligi 
kichik b
о
’ladi. 
Mistselladan erituvchini bug’latish plyonkani barqaror qiluvchi yuza tarangligini 
oshishiga olib keladi. Bu konsentratsiyasi yuqori b
о
’lgan mistselladan yupqa 
qatlamda erituvchini haydash jadalligini kamaytiradigan sabablardan biri b
о
’lishi 
mumkin.