0 ‘zbekiston respublikasi oliy ya

Hujjatlarning bir xillashtirilgan tizimi (HBT) — bu yagona qoidalar va talablarga binoan yaratilgan, muayyan faoliyat sohasida boshqarish uchun zarur boigan axborot ifodalangan hujjatlar tizimi.
Hozirgi vaqtda quyidagi hujjatlaming bir xillashtirilgan tizimlari ishlab chiqilgan va amal qiladi:
— tashkiliy-boshqaruv hujjatlarining bir xillashtirilgan tizimi;
— bank hujjatlarining bir xillashtirilgan tizimi;
— byudjet muassasalari va tashkilotlari moliyaviy, hisob va hisobot yuritish buxgalteriya hujjatlarining bir xillashtirilgan tizimi;


— hisobot-statistika hujjatlarining bir xillashtirilgan tizimi;
— korxonalar hisob va hisobot yuritish buxgalteriya hujjatlari- ning bir xillashtirilgan tizimi;
— mehnatga doir hujjatlarning bir xillashtirilgan tizimi;
O'zbekiston Respublikasi Pensiya fondi hujjatlarining bir xillashtirilgan tizimi.
Har bir hujjatlarning bir xillashtirilgan tizimi uclnin davlat
standarti ishlab chiqilgan. HBTni u yoki bu faoliyat tarmog'ida nazorat olib boruvchi tegishli vazirliklar (idoralar) ishlab chiqadi. Ayni shu vazirliklar va idoralar HBTga kimvchi hujjatlarning bir xillashtirilgan shakllarini ham tasdiqlavdi.
IIBT hujjatlarining bir xillashtirilgan shakli — bu mazkur faoliyat sohasida yechiladigan vazifalarga muvofiq belgilangan va axborotni qayd etish vositasida muayyan tartibda joylashtirilgan rekvizitlar majmui.
Ilujjat rekviziti — bu rasmiy hujjatni rasmiylashtirishning majburiy elementi, masalan, muhr, matn va h.k.
Rasntiy yozma hujjatning muayyan ketma-ketlikda joylash- tirilgan rekvizitlari to'plarni hujjat formulyari deb ataladi.
Hujjatning har bir turi (buyaiq, dalolatnoma, xat va h.k.)ga o‘z rekvizitlar to‘plami xos. Biroq har bir tizimda hujjatlarni bir xillashtirish hujjatlarning nniayyan tizimi uchun hujjatlarning formular-namunasini tuzish va uning asosida mazkur hujjatlar tizimi, ayrim turdagi hujjatlar, muayyan hujjat va hokazolar uchun rekvizitlarning optimal tarkibini belgilash yo‘li bilan amalga oshirilgan. Formulyar-namuna hujjatning qollanish sohasini, uning bichimlari, hoshiyalarining o'lchamlarini, tuzilishiga qo'yiladigan talablar hamda asosiy rekvizitlarni belgilovchi hujjatni tuzish andazasidir.
Shunday qilib, har bir bir xillashtirilgan tizim o ‘z formular- namunasiga egadir. Shu formular-namuna asosida hujjatlarning rekvizitlarini rasmiylashtirishga qo'yiladigan yagona talablar ishlab chiqiladi. HBTda m azkur tizimda q o ‘llaniladigan hujjatlarning bir xillashtirilgan shakllari ham ishlab chiqilishi lozim.
Tashkiliy-boshqaruv hujjatlarining bir xillashtirilgan tizimi (TFHBT) har qanday tashkilot, muassasa, korxonada qo'llani- ladigan hujjatlar tizimidir.