0 ‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatisiyalarini rivojlantirish vazirligi

7.4. Amir Temurning jahon tarixida tutgan o‘rni
Amir Temur 35 yil davomida mamlakatni boshqardi. Hindiston va 
Xitoydan Qora dengizga qadar, Oral dengizidan Fors q o ltig lg a qadar 
bo‘lgan g‘oyat katta hududni qamrab olgan ulkan saltanatni vujudga 
keltirdi. Bundan tashqari, Kichik Osiyo, Suriya, Misr va Quyi Volga, 
Don bo‘ylari, Balxash k o li va Elsuvi daryosi, Shimoliy Hindistongacha 
boigan mamlakatlami o‘ziga bo'ysundirdi. U nafaqat Movarounnahr va 
Turkistonni obod qildi, balki bo‘ysundirilgan mamlakatlaming 
shaharlarini ham qayta qurdirdi. Bag‘dod, Darband va Baylakon 
shaharlari shular jumlasidandir. Eng muhimi Eron, Ozarbayjon hamda 
Iroqdagi tarqoqlik va boshboshdoqlikka barham berib, Sharq bilan 
G‘arbni boglovchi qadimiy karvon yollarini tikladi. Bu bilan nafaqat 
Movarounnahr, balki Uzoq va Yaqin Sharq mamlakatlarining iqtisodiy 
va madaniy taraqqiyotiga, xalqlar va mamlakatlami bir-biri bilan 
yaqinlashtirishga ulkan hissa qo‘shdi.
Amir Temur Yevropaning Fransiya, Angliya va Kastiliya kabi 
yirik qirolliklari bilan bevosita savdo va diplomatik aloqalar o‘rnatdi. 
Siyosiy tarqoqlik tugatilib, markazlashgan davlatning tashkil topishi 
katta ijobiy oqibatlarga olib keldi. Mamlakat ishlab chiqarish kuchlarini 
mo‘g‘ullarning bir yarim asrlik hukmronligi natijasida tanazzulga 
uchragan iqtisodni tiklash uchun qulay sharoit vujudga keldi. Ayni 
vaqtda xo‘jalikning asosi boigan sug‘orma dehqonchilikda muayyan 
siljishlar ro‘y berdi. Yangi kanallar qazilib, sug‘orma dehqonchilik 
maydonlari kengaydi. Hunarmandchilik, ichki va tashqi savdo 
rivojlandi, fan va madaniyat ravnaq topib, shaharlar obodlashdi va 
gavjumlashdi.
7 6

---

1402-yilda jahonga, 
ayniqsa, 
Bolqon 
yarimoroli 
hamda 
Yevropadagi xalqlar va mamlakatlarga tahdid solgan Turkiya suStdn 
Boyazid I Yildirim tor-mor keltirilganidan so‘ng, fransuzlar Amir 
Temurning 
oltindan 
haykalchasini 
quydirib, 
ostiga 
“Yevropa 
xaloskoriga” deb yozdirib qo‘yilgan ekan. Bugun bu ulug‘ zotni buyuk 
bunyodkor, uiug‘ davlat arbobi, mohir sarkarda, ilm-fan va madaniyat 
homiysi sifatida butun dunyo tan oldi. Davlat arboblari, olim-u fozil 
kishilar hazrat sohibqiron haqida iliq fikrlami aytmoqdalar, uning hayoti 
va faoliyatiga yuksak baho bermoqdalar.Hozirgi paytga kelib Amir 
Temur va Temuriylar haqida 33 mamlakatda 500 dan ziyod chet ellik 
tadqiqotchilarning asarlari chop etilgan. 
\
Sho‘rolar tuzumi davrida Amir Temur shaxsi va faoliyatiga 
adolatsizlik bilan yondashilib, bir yoqlama baho berib kelindi. Shunga 
qaramasdan, 1968-yilda faylasuf olim Ibrohim tvlo‘minovning “Amir 
Temurning Olrta Osiyo tarixida tutgan o ‘rni va roli” risolasini nashr 
etilishi jamoatchilikning bu mavzuga qiziqishini yanada avj oldirib 
yubordi. Asar keskin tanqidga uchradi. Ammo I.M.Mo‘minovning Amir 
Temur shaxsini o‘rganish tashabbusi bilan chiqishi bu uning ilmiy 
jasorat va yuksak vatanparvarlik fazilatining yorqin ifodasi bo‘ldi.
Sohibqiron Amir Temur mashhur davlat arbobi, mohir sarkarda 
sifatida O‘zbekistonda davlatchilikning yuksalishida muhim o‘rin tutadi. 
Tarixiy manbalarda Amir Temur Sohibqiron nomi bilan bir qatorda 
“Sohibi jahon” hamda “Sohibi adl” - “Adolat sohibi” nomlari bilan 
ulug‘lanadi. Xalqaro YUNESKO tashkilotining tashabbusi bilan 1996- 
yilda Toshkent, Samarqand va xorijiy mamlakatlarda Amir Temur 
tavalludining 660 yilligi keng miqyosda nishonlandi va shu yil 
0 ‘zbekistonda “Amir Temur yili” deb e’lon qilindi. 2017-yil 30-iyunda 
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev “Kamolot” 
yoshlar ijtimoiy harakatining IV qurultoyida so'zlagan nutqi davomida 
yoshlarga harbiy ta’lim-tarbiya beradigan kursantlar maktablariga 
“Temurbeklar maktabi” deb nom berish taklifini ilgari surdi.