0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

nom ini 

va 

«m as’uliyati  cheklangan  jamiyat» 

so'ziarini  o‘z  ichiga  olishi  kerak. 

M as’uliyati  cheklangan  jamiyatning  qisqartirilgan  firma  nomi  uning 

to  llQ 

yoki 

qisqartirilgan  nontini  hamda  «mas’uliyati  cheklangan jamiyat»  degan  so'zlami  yoki 

MChJ  abbreviaturasini  o'z ichiga olishi kerak.

Qo'shimcha  mas’uliyatli  jamiyatning  to'liq  firma  nomi  jamiyatning  to'liq 

nomini  va  «qo‘shimcha  mas'uliyatli jamiyat»  degan  so'zlami  o'z ichiga olishi kerak. 

Qo'shimcha  mas’uliyatli  jamiyatning  qisqartirilgan  firma  nomi  jamiyatning  to'liq

109

---

yoki  qisqartirilgan  nomini  hamda  «qo‘shimcha  mas’uliyatli jamiyat»  degan  so'zlami 

yoki QMJ abbreviaturasini  o'z ichiga olishi kerak.

Jamiyatning  firma  nomi  uning  tashkiliy-huquqiy  shaklini  aks  ettiruvchi,  shu 

jumladan  chet  tillardan  o'zlashtirilgan  boshqa  atamalar  va  abbrcviaturalami.  agar 

qonunlarda  boshqacha  qoida  nazarda  tutilgan  boimasa.  o‘z  ichiga  olishi  mumkin 

emas.

Chet  elliklar  ishtirokida  tashkil  etilayotgan  jamiyatning  firma  nomiga  uning 

muassislari qavsi davlatga mansubligini  ko'rsatuvchi  qayd kiritilishi  mumkin.

Jamiyatning  joylashgan  manzili  uning  davlat  ro'yxatidun  o'tkazilgan  joyiga 

qarab  belgilanadi.  Jamiyatning  ta’sis  hujjatlarida  uning  boshqaruv  organlari  doimiy 

joylashgan  yer  yoki  uning  asosiy  faoliyati  yuritiladigan  joy  jamiyatning joylashgan 

manzili  deb  belgilanishi  mumkin.  Jamiyat  u  bilan  aloqa  amalga  oshiriladigan  pochta 

manziliga  ega  bo‘lishi  lozim  va  yuridik  shaxslami  davlat  ro'yxatidan  o’tkazuvchi 

organni o'zining pochta manzili o'zgargani  to‘g'risida xabardor qilishi  shart.

Yuridik  va jismoniy  shaxslar jamiyatning  ishtirokchilari  bo’ladilar.  Qonunda 

ayrim  toifadagi  jismoniy  shaxslaming  jamiyatda  ishtirok  etishi  taqiqlanishi  yoki 

cheklanishi mumkin.

Davlat  hokimivati  va  boshqaruv  organlari,  agar  qonun  hujjatlarida  boshqacha 

qoida  beigilangan  bo'lmasa,  jamiyatning  ishtirokchilari  bo'lishga  haqli  emaslar. 

Jamiyat  bir  shaxs  tomonidan  ta’sis  etilishi  mumkin  bo‘Iib,  u  jamiyatning  yagona 

ishtirokchisiga  avlanadi.  Jamiyat  keyinchalik  bir  ishtirokchisi  bo'lgan  jamiyatga 

aylanishi mumkin.

Jamiyat yagona ishtirokchi  sifatida  bitta shaxsdan  iborat boshqa jamiyatga  ega 

bo'lishi  mumkin  emas,  bir  aksiyadordan  iborat  aksivadorlik  jamiyati  jamiyatning 

yagona ishtirokchisi bo'lgan hollar bundan mustasno.

Jamiyat  ishtirokchilarining  soni  ellik  kishidan  oshmasligi  lozim.  Agar jamiyat 

ishtirokchilarining  soni  beigilangan  me’yordan  oshib  ketsa.  jamiyat  bir  yil  ichida 

aksiyadorlik jamiyati yoki  ishlab chiqarish kooperativi  etib qavta tuzilishi kerak. Agar 

ko‘rsatilgan  muddat davomida jamiyat  qayta tuzilmasa va jamiyat  ishtirokchilarining 

soni  beigilangan me’yorga qadar kamaymasa,  u yuridik  shaxslami  davlat  ro'yxatidan 

o'tkazuvchi organning talabiga binoan sud tartibida tugatilishi kerak.

Jamiyat ishtirokchilari quyidagilarga haqlidirlar:

> 

jamiyatning  ta’sis  hujjatlarida  beigilangan  tartibda jamiyatning  ishlarini 

boshqarishda ishtirok etish;

> 

qonun  hujjatlarida  va  jamiyat  ta’sis  hujjatlarida  beigilangan  tartibda 

jamiyatning  faoliyati  to'g'risida axborot olish  hamda  uning buxgalteriya daftarlari  va 

boshqa hujjatlari bilan tanishish;

> 

foydani taqsimlashda ishtirok etish;

> 

jamiyatning  ustav  fondidagi  (ustav  kapitalidagi)  o'z  ulushini  yoxud 

uning  bir  qismini  ushbu  Qonunda  va jamiyatning  ustavida  nazarda  tutilgan  tartibda

110

---

mazkur  jamiyatning  bir  yoki  bir  necha  ishtirokchisiga  sotish  yoki  o'zga  tarzda 

ulaming  foydasiga voz kechish:

> 

jamivat  boshqa  ishtirokchilarining  roziligidan  qat’iyy  nazar  ushbu 

Qonunda  va jamiyatning  ta’sis  hujjatlarida  nazarda  tutilgan  tartibda  istalgan  vaqtda 

jamiyatdan chiqish;

> 

jamiyat  tugatilgan  taqdirda.  kreditorlar  bilan  hisob-kitob  qilinganidan 

kevin  qolgan mol-mulkning bir qismini  yoki  uning qivmatini  olish.

Jami  ulushlari  jamiyat  ustav  fondining  (ustav  kapitalining)  kamida  o'n  foizini 

tashkil  etadigan jamiyat  ishtirokchilari  o 'z majburiyatlarini  qo'pol  buzayotgan yoxud 

o 'z   harakatlari  (harakatsizligi)  bilan  jamiyatning  faoliyat  ko'rsatishiga  imkon 

bcrmayotgan  yoki  uni  jiddiy  tarzda  qiyinlashtirayotgan  ishtirokchini jamiyatdan  sud 

tartibida chiqarilishini  talab qilishga haqlidirlar.

Jamiyat  ishtirokchilari  qonun  hujjatlarida  va  jamiyatning  ta’sis  hujjatlarida 

nazarda tutilgan  boshqa huquqlarga ham ega bo'lishlari mumkin.

Jamiyat  ishtirokchilarining majburiyatlari:

-  jamiyatning  ta’sis  hujyatlarida  nazarda  tutilgan  tartibda,  miqdorda.  usullarda 

va muddatlarda hissa qo'shishlari;

-  Jamiyat  faoliyati  to’g'risidagi  sir tutilgan axborotni oshkor qilmasliklari shart.

-  Jamiyat 

ishtirokchilarining  qonun  hujjatlarida  va  jamiyatning  ta’sis 

hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa majburiyatlari ham boMishi mumkin.

Jamiyatning  muassislari  ta’sis  shartnomasini  tuzadilar  va  jamiyat  ustavini 

tasdiqlaydilar.  Jamiyat  muassislari  jamiyatning  ijro  etuvchi  organlarini  saylaydilar 

(tayinlavdilar),  shuningdek  jamiyatning  ustav  fondiga  (ustav  kapitaliga)  pulsiz 

hissalar  qo’shilgan  taqdirda,  ulaming  pul  bahosini  tasdiqlaydilar.  Jamiyat  ustavini 

tasdiqlash  to’g'risidagi  qaror,  shuningdek jamiyat muassislari kiritadigan hissalaming 

pul  bahosini  tasdiqlash  to 'g ’risidagi  qaror  muassislar  tomonidan  bir  ovozdan  qabul 

qilinadi.

Jamiyatning  ta’sis  shartnomasi  va  ustavi  jamiyat  ta’sis  hujjatlari  deb 

hisoblanadi.  Agar  jam iyat  bir  shaxs  tomonidan  ta’sis  etilsa,  shu  shaxs  tasdiqlagan 

ustav  jamiyatning  ta’sis  hujjati  hisoblanadi.  Jamiyat  ishtirokchilarining  soni  ikki  va 

undan ortiq kishiga ko’paysa, ular o ’rtasida ta’sis shartnomasi tuzilishi kerak.

Jamiyat  ishtirokchisining,  auditoming  yoki  istalgan  manfaatdor  shaxsning 

talabiga  binoan jam iyat  ularga jamiyaming  ta’sis  hujjatlari  bilan,  shu jumladan  unga 

kiritilgan 

o ’zgartishlar 

bilan 

tanishish 

imkoniyatini 

berishi  shart.  Jamiyat 

ishtirokchisining  talabiga  binoan  jamiyat  unga  jamiyaming  ta’sis  shartnomasi  va 

ustavi  nusxalarini  berishi  shart.  Nusxalami  berganlik  uchun  jamiyat  tomonidan 

olinadigan  haq ularni tayyorlashga ketgan xarajatlardan ortiq boiishi mumkin emas.

Jamiyatning  ta’sis  hujjatlariga  o'zgartirishlar  jamiyat  ishtirokchilarining 

umumiy  yig’ilishi  qaroriga  binoan  kiritiladi.  Jamiyatning  ta’sis  hujjatlariga  kiritilgan

111

---

o'zgartirishlar  qonun  hujjatlarida  nazarda  tutilgan  tartibda  davlat  ro'vxatidan 

o‘tkazilishi kerak.

Jamiyat  ishtirokchilarining  umumiy  yig'ilishi  jamiyat  boshqaruvining  oliy 

organi hisoblanadi.

Jamiyatning  ustavida jamiyatning  kuzatuv  kengashini  tuzish  nazarda  tutilishi 

mumkin.

Jamiyatning  joriy  faoliyatiga  rahbarlik  qilish  jamiyatning  yakkaboshchilik 

asosidagi  ijro etuvchi organi tomonidan yoki jamiyatning  kollegial  ijro  etuvchi  organi 

tomonidan 

amalga 

oshiriladi. 

Jamiyatning  ijro 

etuvchi 

organi  jamiyat

ishtirokchilarining  umumiy  yig‘ilishiga  agar,  tuzilishi  jamiyatning  ustavida  nazarda 

tutilgan bo'Isa, jamiyatning kuzatuv kengashiga hisobdordir.

Jamiyat  ishtirokchilarining  navbatdagi  umumiy  yig'ilishi jamiyatning  ustavida 

belgilangan  muddatlarda,  lekin  yiliga  kamida  bir  marta  o‘tkaziladi.  Jamiyat 

ishtirokchilarining  navbatdagi  umumiy  yig'ilishi  jamiyatning  ijro  etuvchi  organi 

tomonidan chaqiriladi.

Jamiyatning  ustavida  jamiyat  faoliyatining  yillik  natijalari  tasdiqlanadigan 

jamiyat  ishtirokchilarining  navbatdagi  umumiy  yig‘ilishini  o'tkazish  muddati 

belgilanishi  kerak.  Jamiyat  ishtirokchilarining  mazkur  umumiy  yig'ilishi  moliya  yili 

tugaganidan keyin kechi bilan olti oy  ichida o'tkazilishi kerak.

Jamiyatning  ustavida  jamiyatning  taftish  komissiyasini  tuzish  (taftishchisini 

saylash)  nazarda  tutilishi  mumkin.  O'n  besh  nafardan  ortiq  ishtirokchisi  bo'lgan 

jamiyatlarda  jamiyatning  taftish  komissiyasini  tuzish  (taftishchisini  saylash)  shart. 

Jamiyatning ishtirokchisi bo'lmagan shaxs ham jamiyat taftish komissiyasining  a’zosi 

(taftishchisi) bo'lishi mumkin.

Agar  jamiyatning  ustavida  nazarda  tutilgan  bo'Isa,  jamiyatning  taftish 

komissiyasi  (taftishchisi)  vazifasini  jamiyat  bilan,  jamiyat  kuzatuv  kengashining 

a’zolari  bilan,  jamiyatning  yakkaboshchilik  asosidagi  ijro  etuvchi  organi  vazifasini 

bajaruvchi  shaxs  bilan,  jamiyatning  kollegial  ijro  etuvchi  organi  a’zolari  va 

jamiyatning ishtirokchilari bilan mulkiy manfaatlar bilan bog'liq  bo'lmagan  auditorlik 

tashkiloti amalga oshirishi  mumkin.

Jamiyat  kuzatuv  kengashining  a’zolari, jamiyatning yakkaboshchilik  asosidagi 

ijro  etuvchi  organi  vazifasini  amalga  oshiruvchi  shaxs  va jamiyatning  kollegial  ijro 

etuvchi  organi  a’zolari  jamiyat  taftish  komissiyasining  a’zolari  (taftishchisi) 

bo'lishlari mumkin emas.

Aktivlarining balans qiymati bir milliard so'mdan ortiq bo'lgan jamiyatda ichki 

audit  xizmati  tashkil  etiladi.  Jamiyatning  kuzatuv  kengashi  ichki  audit  xizmatini 

tashkil  etadi va uning xodimlarini tayinlaydi.  Ichki  audit xizmati jamiyatning kuzatuv 

kengashiga hisobdordir.

Ichki audit xizmati jamiyatning ijro etuvchi  organi, vakolatxonalari  va filiallari 

tomonidan  qonun  hujjatlariga,  ta’sis  hujjatlari  va  boshqa  hujjatlarga  rioya  etilishini,

112

---

buxgalteriya  hisobi  va  moliyaviy  hisobotlarda