0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

In vesthsion nolislar

Sug'urta  qiluvchining  nuqtai  nazaridan.  muddatli  sug'urtada  investitsion 

element  umuman  mavjud  emas.  Bu  polislar  faqat  himoya  uchun  mo'ljallangan  va 

sug'urta  qoplami  cheklangan  nruddatda  amal  qilishi  sababli  hayotni  sug'urta qildirish 

bo'yicha kompanivadan to'lov muqarrar sanalmaydi.

Qolgan  ummi  sug'urta  qildirish  polislari  yoki  umrbod  sug'urta  polislari

quyidagicha bo'lishi  mumkin:

► 

kafolatlangan  summaga daromadsiz polislar.

muayyan  sug'urta kompaniyasining  investitsion  faoliyat samaradorligiga 

bog'liq bo'lgan daromad bilan bog'liq  daromadli  polislar.

Daromadli polislar

Polislaming  ushbu  turi  sug'urta  qildimvchiga  sug'urta  kompaniyasi  oladigan 

foydani  taqsimlashda  ishtirok  etishga  imkon  beradi.  Hayotni  sug'urta  qildirish 

bo'yicha  kompaniya  har  vili  o 'z  tiktivlari  va  majburiyatlarini  baholaydi  va  sug'urta 

summasiga  qo'shimcha  sifalida  olingan  barcha  foydadan  bonus  yoki  mukofot 

hisoblab  chiqadi.  Bu  qo'shimcha  to'lovlar  sug'urta  qildimvchining  o'limi  yoki  polis 

bo'yicha to'lov muddati kelmagunga qadar olinishi mumkin emas.

Amaliyotda  bonus  to'lovlarining  turli  xil  variantlari  uchraydi,  lekin  mazkur 

darslikda  shuni  ta'kidlash  kifoyaki,  ular  odatda  har  yili  sug'ruta  summalaridan  foiz 

shaklida  belgilanadi.  Bu  bonuslar yoki  sug'urta  summasidan,  yoki  ilgari  hisoblangan 

bonuslami  hisobga olgan holda sug'urta summasidan hisoblab chiqilishi mumkin.

Hayotni  sug'urta  qilish  bo'yicha  kompaniya  qo'shimcha  ravishda  «yakuniy 

bonus»  tayinlashi  mumkin  bo'lib,  u  faqat  sug'urta  qildimvchining  o'limi  yoki  polis 

bo'yicha to'lov muddati  kelgan holdagina to'lanadi.

Yuqorida  aytib  o'tilganidek,  qolgan  ummi  sug'urta  qildirish  polislari  va 

umrbod  sug'urta  polislari  qayta  sotib  olish  summasiga  ega,  shu  sababli  bu  polislar 

bo'yicha  bonuslar hisoblab  chiqiladi.  lekin  ular karnroq  bo'ladi  va  odatda  ular uchun 

yakuniy  bonus foydalanilmaydi.

Pirovardida daromadli polislar quyidagilami ta’minlaydi;

► 

kelishilgan  muddat kelgan yoki  o'lim  holati  ro'y berganda kafolatlangan 

summa,

► 

yillik bonuslar.

143

---

► 

kelishilgan muddat kelgan yoki  o iim   holati  ro‘y  berganda  qo'sliiladigan 

yakuniy bonus,

► 

qayta  xarid  qilish  summasi,  jumladan,  yillik  bonuslaming  m a'lum  bir 

qismi.

Daromadli  polislar  bo'yicha  mukofotlar  odatda  sug'urta  summasi  bir  xil 

boigan  daromadsiz  polislardan  vuqori  bo'ladi  va  bu  ular  keltiradigan  qo'shimcha 

daromadlami aks ettiradi.

Ulushli (hissali) polislar

Ulushli  polislar investorlarga daromad darajasi  bevosita  hayotni  sug'urta  qilish 

bo‘vicha  kompaniyalaming  investilsion  faoliyat  samaradorligi  bilan  bog'liq  bo'lgan 

polislar  taklif  qilish  usuli  sifatida  paydo  bo'lgan.  Odatda  bunga  ulushli  polislar 

qiymatini sug'urta kompaniyasi yoki boshqa boshqaruvchi  tomonidan  boshqariladigan 

trast fondidagi ulushlar qiymatiga bog'lab qo'yish vo'li  bilan  crishilgan.

Ulushli  polislar  bo'yicha  olinadigan  mukofotlaming  hammasi  yoki  bir  qismi 

joriy  narx  bo'yicha  trast  fondida  ulushlar  xarid  qilish  uchun  foydalanilgan. 

Polislaming joriy  qiymati bu ulushlar qiymati  bilan birgalikda o'zgarib  boradi.  Garchi 

chaqqon  bozorda  u  o‘sadigan  boisada,  narx  tushib  ketgan  hollarda  ulaming  cgalari 

yutqazib qo'yishi ham mumkin.

Ushbu  bosqichda  investitsion  polislaming  bu  jihati  haqida  batafsil  to'xtalib 

o'tishga zarurat yo‘q.