0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

birinchi

  bosqichi  hisoblanadi. 

Uning  maqsadi  yangi  kompaniyaga  nisbatan  nuqtai  nazami  ishlab  chiqishdir.  Bu 

yerda birinchi  b o iib  quvidagi masalalami yechish  lozim:

>   kompaniyaning  strategik  maqsadlarining  reinjiring  kompanivaning  yangi 

maqsadlarga muvofiqligini ta’minlash lozim;

^   bench-marketingni  amalga  oshirish  lozim.  ya’ni  kompaniyani  boshqa 

raqobotbardosh kompaniya bilan  solishtirib chiqish kerak;

^   kompaniya  mahsuloti  va  xizmatiga  bo‘lgan  mijozning  talabini  to:liq 

qondirish yo'llari va usullarini  aniqlash lozim;

>  kompaniyaning  ichki 

mijozlari,  birinchi  navbatda  sotuvchilaming 

kompaniyaning biznes-jrayoniga bo‘lgan talablarini  aniqlashtrish lozim;

>   yangi 

kompaniyani 

ixtisoslashtirish 

maqsadida 

mavjud 

bo‘lgan 

kompaniya qanday  faoliyat olib borishini tushunish lozim.

Dastlab  biz  sug‘urta  kompaniyaning  reinjiringini  maqsad  va  vazifalarini 

ishlab  chiqish jarayonini  batafsil  ko‘rib  chiqqan  edik.  Shu  sabab  yana  bir bor uni 

qayta  ko‘rib  chiqishga  ehtiyoj  yo;q.  Reinjiring  bo‘yicha  olib  boriladigan  ishga 

ruxsat  beruvchi  reinjiniringni  amalga  oshirish  kerakligi  haqidagi  hujjatlami 

(derektivani)  tayyorlash  birinchi  bosqichning  natijasi  bo‘lishi  mumkin.  Derektiva 

mavjud bo‘lgan personalga biznesda o‘zgarish kerakligini, bunday holatda faoliyat 

olib  borish  mumkin  emaslik  sababalarini  tushuntirishi  lozim.  Reinjiring 

boshlanishi  to 'g ’risidagi hujjat quvidagi holatlami aniq tushuntirish lozim:

1.  Kompaniyaning  tashqi  muhiti.  Kompaniya  mijozlarining  kutishlari  va 

talablari.  Mavjud  bo‘lganlarga  nisbatan  mijozlar  ehtiyojlarini  qondirishning yana 

qanday  samarali usuli bor?

2.  Sug‘urta  bozoridagi  raqobatni  kuchavishi  va  raqobatchilar  tomonidan 

mijozlar  ehtiyojlarini  qondirish  yo'llari.  Raqobatchilarga  nisbatan  mijozlarga

285

---

yashiroq xizmat ko‘rsatish uchun nima qilish  kerak va qanday  xizmat qilish  kerak, 

qandav qilib amalga oshirilishi  mumkin?

3. 

Kompaniyaning  ichki  muhiti.  Nima  uchun  ish  uslublarini  qayta  ko‘rib 

chiqish  va  biznes  jarayonlarini  tubdan  o'zgartirish  zarur?  Nimani  qayta  tuzish 

kerak? Reinjiringni  amalga oshirmasligining oqibatlari  qanday?

Ko'rsatma kompaniya  boshqaruvi  va uning  barcha  xodimlari  uchun  xolisona. 

ochiq  va  tushunarli  bo'lishi  kerak.  Kompaniya  rahbariyati,  albatta.  direktivaning 

g‘oyasini 

qo‘llab-quwatlamog‘i 

kerak 

va 

ishchilar 

kompaniyani 

qayta 

tashkillashtirish  kelajakda  juda  muhim  ahamiyatga  ega  ekanligiga  ishonch  hosil 

qilishlari kerak.

Sug'urta  kompaniyasini  qayta  tashkil  etishdagi  ikkinchi  bosqichi  mavjud 

kompaniyaning  modelini  ta’riflashdir.  Ushbu  bosqichga  bo'lgan  ehtiyoj  haqida 

ikkita  fikr  mavjud.  Birinchi  yondashuvni  qo'llab-quvvatlaydiganlar  mavjud 

bo'lgan  oldingi  dunyoqarashalardan  voz  kechib,  reinjiringni  noldan  boshlash 

kerak.  deb  hisoblashadi.  Ushbu  "inqilobni”  tushunib,  deyarli,  amalda  qo'llash 

mumkindek  tuyuladi.  Biroq,  O'zbekistonda  shakllangan  o'ziga  xos  mentalitetni 

hisobga  olib,  bunday  yondashuvni  amalda  qo'llash  tavsiya  etilmaydi.  Biz  juda 

tezlik  bilan  yo‘q  qilamiz  va juda  sekinlik  yaratamiz.  Shuning  uchun,  fikrimizcha, 

qiyinchiliklar,  nozik  holatlar  va  mavjud  bo'lgan  biznes  natijalari  anglashilganda 

keskin  o'zgarishlar  ishlarini  olib  borish  bo'yicha  yondashuvlardan  foydalanish 

lozim. Biror narsani o'zgartirish uchun biror narsani bilish kerak.

Mavjud  kompaniyaning  modelini  yaratish  (teskari  reinjiring)  quyidagilarga, 

ya?ni:

- kompaniyaning mavjud biznes-jaravonlarini tushunishga;

-  yuqorida  ko'rsatilgan  jarayonlami  hujjatlashtirilgan  shaklda  tavsiflashga;

-  biznesni  rivojlantirishga  to'sqinlik  qilayotgan  muammolarni  aniqlashga;

-  mijozlar  ehtiyojlarini  qondirish  jarayonida  protseduralar,  me'yorlar  va  biznes 

qoidalari  ta’sirini,  shuningdek,  kompaniyaning  turli  bo'linmlarining  o'zaro 

harakatini o'rganishga;

- birinchi, “qo'pol" shaklda yangi  biznes modeli yaratishga imkon  beradi.

Mavjud  biznesni  muqobil  ravishda  tushunmasdan,  uni  o'zgartirishning

optimal  usullarini  tanlab  bo'lmaydi.  Bundan  tashqari,  teskari  reinjiringni  amalga 

oshirish  uchun  kompaniyaning  mavjud  xodimlarini  jalb  qilish  kerak.  Har  bir 

xodimga modellami  yasashda ishtirok etish imkonini  berish muhim  ahamiyat kasb 

etadi.  Aynan  kompaniya  xodimlarining  mavjud  biznesni  ta’riflashda  ishtiroki 

undagi  o'ziga  xos  bo'lgan  nozik  joylarini  ko'rishga,  qayta  qurishni  anglashaga 

yordam beradi.

Harakatdagi  biznes  modeli  umuman  olganda  biznes  holatini  aks  ettiruvchi 

umumiy  funksional  ta’riflarni  va  sotish,  mijozga  xizmat  ko'rsatish  bo'yicha 

alohida  jarayonlaming  to'g'risida  aniq  ma’lumotlarni  qamrab  oladi.  Mavjud

286

---

bo'lgan  biznes  modelini  ta'riflashda  u  yoki  bu  jarayonlar  samarasini  aniq 

o‘lchagichlari  qo'llaniladi.  Bu  esa  olinayotgan  natijalami  reinjiring  jarayonini 

amalga oshirishdan  so‘ng kompaniya ega bo‘lgan  natijalar bilan  solishtirish  uchun 

juda muhimdir.

Ikkinchi  bosqichdan  mantiqan  kelib  chiqadigan  uchinchi  bosqich  yangi 

kompaniya  modelini  ishlab  chiqish  bilan  bog'Iiqdir.  Yangi  biznes  modelini 

yaratish bo‘yicha aniq harakatlar quyidagilardan iborat bo‘lishi mumkin:

Birinchidan,

  yangi biznesning umumiy funksional modeli  ishlab chiqilmoqda, 

unda  kichik  ta?riflari  bor  kichik  tizimlar  va  model  obyektlari  mavjud.  Umumiy 

hujjatda  (reinjiring  konsepsiyasi)  reinjiring  maqsadi  va  vazifalari  aniqlanadi, 

sug'urta 

kompanivaning 

asosiy 

biznes-jarayonlari, 

ulaming 

kompaniya 

faoliyatidagi  o'm i,  bo'linmalar  o'rtasidagi  o'zaro  hamkorlikning  umumiy 

tamoyillari ta’riflanadi.

Bundan  tashqari,  bu  yerda kompaniya erishmoqchi  bo‘lgan  yangi  qadriyatlar 

va  ideallar,  olib  borilayotgan  islohotlarda  faol  ishtirok  etish  uchun  xodimlamining 

sababivat  tizimi  belgilanadi.  Korporativ  axborot  tizimini  yaratish  vazifalari 

aniqlandi.

Ikkinchidan,

  isloh  qilingan  biznesning  raqobatbardosh  kichik  tizimlari 

modellashtiriladi.  Kichik  tizimlar  ishni  bitta  biznes-jarayonda,  masalan:  sug'urta 

mahsulotini  yaratish,  sotish,  anderrayting  va  hokazolarda  ifodalaydi.  Shu  bilan 

birga,  biznesdagi jarayonlar funksional  bo'linmalar orqali  qandav  ishlash kerakligi 

belgilab beriladi.

Uchinchidan,  modellashtirilgan  aniq  kichik  tizimlar  muavyan  hujjatlarda, 

masalan,  turli  ko‘rsatma,  qoidalar  va  hokazolarda  o'z  aksini  topadi.  Xususan, 

kompaniya bo‘linmalarning o ‘zaro hamkorligi to'g'risidagi yo‘riqnoma:

• 

sug'urta 

shartnomasini 

tuzishda 

sotuvchi 

bo‘linmalar, 

bek-ofis, 

anderrayting o'rtasidagi;

•  sotish jarayonida mijoz va sotuvchi  bo‘linmalar o'rtasidagi;

•  sug'urta  voqeligini  ko‘rib  chiqish  jarayonida  zararlami  tartiblashtirishda 

mijoz va bo'linma o‘rtasidagi;

•  mijozga  xizmat  ko‘rsatishda  ishtirok  etuvchi  boshqa  bo'linmalar  (yuridik 

bo'linma,  buxgalteriya  hisobi,  qayta  sug‘urta  qilish  va  boshqalar)  o'rtasidagi 

tamoyillar, me’yorlar ishchi protseduralami belgilab beradi.

Shu  bilan  birga  yo‘riqnomada  aniq  ko‘rsatkichlar,  ya’ni 

sug'urta 

shartnomasini  tayyorlash  va  bajarish  vaqti,  anderrayting  protseduralari  va 

boshqalar  belgilanadi.  Bundan  tashqari,  ko'rsatilgan  hujjatda  lozim  bo'lgan 

blanklar  va  ilovalar  bor.  Kompanivaning  hujjat  aylanmasi  ham  tegishli  qoidalar 

bilan tartibga solinadi.

287

---