Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Ойна тахта 
эритмани узлуксиз тортиш ва чиғирлаш усуллари 
билан олинади. Ишлаб чиқариш да асосан узлуксиз сўриш усули 
қўлланади. Қалинлиги 2—6 мм. гача бўлган дераза тахта ойналарнинг 
сирти заводда махсус текисловчи ускуналарда пардозланади. Нур 
ўтказувчанлиги 84—89 %. Бу хил ойна тахталар бино ҳамда вагон 
дераза кўзларини солишда, дўкон кўргазмалари ва шу кабиларни 
ясаш да ишлатилади. Техник мақсадлар учун қалинлиги 20 мм. дан 
ортиқ тахта ойналар ҳам ишлатилади.
Деразабоп ойна тахта эни 250 дан 1600 мм. гача, узунлиги 250 
дан 2200 мм. гача ўлчамларда ишлаб чиқарилади. О йна тахталар 
асосан юқори ҳароратдаги шиша эритмаси юзасига тик ўрнатилган 
қайиқни эслатувчи м аш иналарда узлуксиз сўриш усули билан 
ишланади (8.2-расм).
Махсус ш иш а эритм аси тўлғазилган \о вузга о й н а тахтани 
қолипловчи қайиқча ўрнатилган бўлади. Гидростатик босим остида 
қайиқча тирқишидан шиша эритма тик равишда узлуксиз сўрилади. 
Маълум қалинликда сўрилаётган шиша тасмани тез қотириш мақса- 
дида унинг икки сиртига сувли со- 
виткич ўрнатилади. Бироз совиган 
\а м д а маълум м еханик хусусият 
олган шиша тасма керакли ўлчам- 
ларда кесилади ва бутунлай совиши 
учун махсус совитиш шахталарига 
ю борилади. Т айёр ш иш а давлат 
с т а н д а р т л а р и г а кў ра н а в л а р г а
ажратилади ва ёғоч тахта қутиларга 
жойланиб, қурилишга юборилади.
Катта ўлчамдаги ойна тахталар, 
ҳар хил гуллар билан безатилган 
ойналар ва пўлат сим тўри билан 
арматураланган тахта ойналар ш и­
ша заводларида узлуксиз иш лай- 
д иган чиғирлаш усулида та й ё р ­
ланади. Тахта шишаларни бу усулда 
тайёрлаганда 
ш иш а бўтқа ярим 
совитилиб, унинг бир ёки икки 
юзасига безак берувчи қолип боси- 
лади. Натижада, ойна юзасида уч 
ёки олти бурчакли ҳажмий бўртиб 
чиққан безак қосил бўлади. Безак
8.2-расм.
«Қайиқ» усули билан 
ш иш а бўтқасини узлуксиз сўриб 
ойнабоп тахталар олиш схемаси:
/— эриган ш иша бўтқа;
2—
«қайиқ»; 
ш иша бўтқасини сўриш 
схемаси; 
4—
ойнабоп ш иш а тахта;
5— қисқич; 
6—
совиткич.
215

---

ойна рангли ва рангсиз хилларда чиқарилади. Бунинг учун ш иш а 
хом ашёга ранг берувчи минераллар солинади ёки ойна тахта юза­
сига темир оксидли безакли пардалар ёпиш тирилади. Ш унингдек, 
лайлак қор сингари ёки япрок^и безак берувчи ш тамплар боси- 
лади. Ойна тахталар юзасига диаметри 0,45—0,60 мм. ли симдан 
иш ланган тўр шиша бўтқага унинг совиши олдидан, қиздирилган 
ҳолатда ботирилади ва иккинчи қатлам шиша ётқизилади. Симли 
тўрни томонлари 12,5 ва 25 мм. ли олти бурчакли шаклда ишланади. 
Симли ойналар мустаҳкам ва ўтга чидамли бўлиши, нур ўтказув- 
чанлиги 65—75 %дан кам бўлмаслиги зарур. Бу усулда ш иш а 
эритмаси махсус қозондаги чиғир энига мос қолипга қуйилади ва 
керакли қалинликка келтириш мақсадида эритма шиша тасманинг 
пастки ва устки сиртига ўрнатилган икки ғилдирак орасидан ўтка- 
зилади. Ш иш а тасма махсус рольгангларда совитилади, сирти сил- 
лиқланади, сўнгра керакли ўлчамларда кесиб, қутиларга солинади.