Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Фосфогипс-апатит ва фосфорит 
тоғ жинсларини қайта ишлаб 
олинган фосфор ўғитининг чиқиндиси. У н и н г кимёвий таркиби 
C a S 0 4 2H 20 дан ташкил топган, ш унингдек, унда парчаланмаган 
апатит ҳамда ювилмасдан қолган фосфор кислотаси ҳам бор. Йлмий 
изланишлар янада чуқур олиб борилса, республикамизда йиғилиб 
қолган фосфат гипсни ҳавойи боғловчи модда сифатида тўла ишла- 
тиш мумкин.
Фторгипс (фторангидрид) 
— фторводород ва фосфор кислота- 
лари ишлаб чиқаришда қоладиган чиқинди. Таркибида парчалан­
маган флюорит аралашмаси бўлиб, асо сан C a S 0 4 дан таш кил 
топган. Ш унингдек, унда ювилмаган олтингугурт кислотаси ҳам 
бўлади. Борогипс — борат кислотасини олишда чиқадиган чиқинди.
Целлюлоза 
— қоғоз саноатида қуйқани тиндириб ажратиб 
олинадиган чиқиндидир. Таркибида майдаланган ва ивиган целлю­
лоза толалари ва каолин заррачалари бор. Ш унингдек, скоп чиқин- 
дисида коллоид ва молекула сифатида фаол балчиқ аралашмалари 
бўлади. 
•
Қурилиш ашёлари соҳасига тегишли корхоналардан чиқадиган 
чиқиндилар о р ган и к ва минерал турларга бўлинади. Ц ем ент 
клинкерини олишда куйдирилаётган маҳсулот 30 % тутунгаз мўр- 
конларидан чанг ҳолатда учиб махсус чан г ушлагичлар воситасида 
қайтадан айланмаўчоққатуш ирилади. Ш унингдек, бундай чанглар 
нордон ерларни чучуклаш да ҳамда боғловчи моддалар ишлаб 
чиқаришда ишлатилади.
Яроқсиз ва майдаланган ғиштлар, 
эски ёки бузилган бутун 
буюмлар йирик тўлдиргич сифатида бетон қоришма тайёрлашда 
ишлатилади. Қайта қурилаётган ёки бузилаётган иншоотлардан 
чиққан чиқиндиларни йиғма темир-бетон конструкциялар, йўл 
қурилиши, транспорт иншоотлари учун ишлатишга дойр илмий 
техника ишларни янада такомиллаштириш керак.
Электртермофосфор тошқоли 
ф осф ор кислотасини олишда 
электр токи билан қиздириш техноло ги яси асосида олинади. 
Ишлатиш учун тайёрланган электртермофосфор тошқоли асосан 
кремний ва оксидли шишадан (9 5 —98 % ) ташкил топган. 6.1- 
жадвалда қурилиш ашёлари ишлаб чиқариш учун ишлатиладиган 
саноат чиқиндилари тўғрисида маълумот берилган.