Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Республикамиз халқ хўжалигининг ривожланишида ер ости 
қазилма бойликларини излаб топиш, хом ашёларни керакли ҳу- 
дудларга жойлаш, ишчи кучларидан тўғри фойдаланиш ва замонавий 
илғор технологияларни қўллаш асосий вазифалардан биридир. 
Бунинг учун улардан тўғри ва оқилона фойдалана билиш, тегишли 
захираларга асос солиш, хом ашёлардан самарали фойдаланиш ва 
жаҳон андозаларига мос зам онавий қурилиш ашёлари ишлаб 
чиқаришни йўлга қўйиш керак бўлади. Бундай йўл тутган ҳар бир 
мамлакат қудратли ва ривожланган давлатлар қаторига киради.
Табиий тош ашёлари ёғоч сингари энг қадимий қурилиш аш ё- 
ларидир. Инсоният илк бор тошдан меҳнат қуролларини ишлаган. 
Табиий тошларнинг кўплиги ва мустаҳкам ҳамда чидамли бўлгани 
учун бошпаналар қуришда асосий қурилиш ашёлари сифатида 
қўлланила бошланди. Тоғ жинслари асосан механик равишда қайта 
ишланган (блоклар, плиталар) ёки табиий ҳолатда (қум , ш ағал), 
шунингдек, махсус технологик жараёнларда қайта ишлаб олинган 
(боғловчилар, сопол, шиша ва бош қ.) қурилиш ашёлари сифатида 
ишлатилади.
Т о ғ ж и н с л а р и н и н г т а р к и б то п и ш и в а та с н и ф и
Ер қатламида жойлашган тоғ жинслари геологик белгиларига 
кўра уч гуруҳга бўлинади: магматик (вулқондан отилиб чиққан) 
ёки бирламчи, чўкинди ёки иккиламчи, метаморф (шакли ўзгар- 
ган) жинслар (5.1-р а см ).
Ер қатламининг қуйи қисми магма деб аталувчи юқори \a p o - 
ратда эриган бўтқасимон суюқликдан иборат. Ўзин ин г таркибига 
кўра, у ер қатламидан кам фарқ қилади. М агманинг ер юзасига 
отилиб чиққан қисми 
м а г м а т и к
(ёки отилиб чиққан) 
ж и н с л а р
деб 
аталади. Табиий шароитда шаклланган магматик жинслар турли