Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

риш ва ўрмонзорлар барпо қилиш муҳим ах,амиятга эгадир. Ҳар 
йили Ўрта Осиёга Сибирдан 7 млн м3. дан кўп ёғоч келтирилади. 
Ёғоч ашёлар тайёрланадиган жойларнинг ниҳоятда узоқлиги нати­
жасида ёғоч ортиш, тушириш ва транспорт харажатларига катга 
маблағ сарфланади. Фақат транспорт харажатларининг ўзигина қайта 
ишлаш нархининг 21 %ини ташкил қилади. Ёғоч етиштириш ва 
дарахтларнинг маҳсулдорлигини ошириш масалаларини ҳал қилиш- 
да тераклар, чўл ва ўрмонларда арчаларни кўпайтириш жуда му- 
ҳимдир.
Республикамиз ҳудудининг 5 —6 %инигина ўрмон хўжаликла- 
ри ташкил этган. Ваҳоланки, бу хўжаликлардан олинадиган ёғоч- 
ларнинг ҳаммасини сифатли қурилиш ашёлари сифатида иш ла- 
тиш мумкин эмас. Ўзбекистон ҳудудида табиий ўрмон ва кўчат қилиб 
экилган сунъий майдонлар бор.
112

---

Табиий ўрмонлар давлат ўрмон фондига киради ва улар уч гу- 
руҳга бўлинади: тоғ, тўқай ва чўлу даштдаги ўрмонлар. А сосан, тоғ 
ўрмонлари республиканинг Чотқол, Туркистон, Зарафшон ва Ғ у - 
зор тоғ этакларига жойлашган. Бу майдонларда арча кўп тарқалган. 
Қурилиш ашёлари сифатида маҳаллий эҳтиёжлар учун кўчат қилиб 
экилган сунъий ўрмонлар, ариқ ёки канал қирғок^арига экилган 
терак, акас, гладичий ва толларгина ишлатилади, холос.
С И Н О В САВО Л ЛАРИ
1. Ёғоч, унинг афзалликлари ва камчиликларини баён қилинг.
2. Ёғочнинг тузилиши ва хусусиятлари?
3. Ёғоч текстураси, йиллик \алқа нима?
4. Замбуруғ ва қуртларнинг ёғоч хусусиятларига таъсири қандай?
5. Ёғочнинг физик-механик хоссаларини тушунтириб беринг.
6. Қурилишда қандай турдаги ёғочлар ишлатилади?
113

---

5-боб.
Қ У Р И Л И Ш А Ш Ё Л А Р И У Ч У Н А С О С И Й
Х О М А Ш Ё Л А Р , Т А Р К И Б И В А Х О С С А Л А Р И