Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

келтириш керак. Қориштириш даврий ва узлуксиз, қориштирила- 
диган ашё сочилувчан ва бўтқасимон бўлади.
Пластмассалар қуйидаги усулларда ишлаб чиқарилади: валь­
цовка қилиш, каландрлаш, экструзия, босим остида зичлаш, қу- 
йиш, суркаш, шимдириш, сепиш, чанглатиш, пайвандлаш, ёпиш­
тириш ва ҳ.к.
Вальцовка қилиш 
(ёйиш). Тўқима асосли линолеум шу йўл би­
лан олинади. Бу усул баъзан 
суркаш 
деб ҳам аталади. Боғловчи си­
фатида смола билан кукун тўлдиргичларни тальк, пластификатор,
462

---

18.2-расм.
Полимер бўтқани ёйиш 
схемаси:
18.3-расм.
Тўрт жўвали каландрнинг 
ишлаш схемаси: 
а — Г-си м о н каландр; б— Z -си м он каландр.
а —бўтқани солиш ; б—ёйиш ; в—бўтқани 
ж ўвага ўраш ; 
г — ёйилган бўтқани кесиш ; 
/ —ёрдамчи ж ўва; 
2— бўтқа; J —асосий жўва; 
4— пичоқ билан кесиш .
дибутилфталат, ранг берувчи пигмент ва бошқа қўшилмалар қор- 
ғичда аралаштирилади ва тайёр қоришма тўқимага бир текисда 
суркалади ва иссиқпик камерасига узатилади. Кейин қизиган валец 
(жўва) ёрдамида 140— 145°С ҳарорат остида зичлаштирилади 
(18.2-р асм ).
Каландрлаш 
(босим билан ёйиш). Бир ва кўп қатламли асоссиз 
линолеумлар ҳамда илиқ асосли линолеумлар вальцовка-каландр- 
лаш усулида тайёрланади. Ўкуювларда 155— 160°С ҳарорат ва 150 
атм босим остида аралашма елим шаклланади. Ҳосил бўлган плён­
ка кўринишидаги резинасимон пластмасса Г-симон каландрларга 
узатилади, бу ерда зичлаштирилади, ҳавоси чиқарилади, керакли 
қалинликда тасма қолипга жойланади. Илиқ асосли линолеум олиш­