Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

га қатгиқлиги 6 —7) асфальт-бетон оҳактошлига (Моос шкаласи 
бўйича қатгиқлиги 4) нисбатан ишқаланишга чидамлидир. Асфальт- 
бетон ишқаланиши натижасида, майда тошлар, қумлар кўчади ва 
чуқурчалар ҳосил қилади. Автомобил серқатнов бўлган асфальт- 
бетон йўлнинг ишқаланишга чидамлилиги йилига 0 ,3 — 1,0 мм. ли 
чуқурчалар пайдо бўлиши билан ифодаланади. Ўзбекистон иқлим 
шароитида асфальт-бетоннинг ишқаланиш кўрсаткичи 17.12-расмда 
ёритилган.
Йирик тўлдиргич — оҳак- 
тош ғовакларига битум ши- 
милиб ёпишиши ҳисобига 
асфальт-бетоннинг ишқала- 
нишга чидамлилиги қониқар- 
ли бўлааи. Асфальт-бетон қат- 
ламининг юзаси ҳўл бўлса, 
автомобил шинасининг иш- 
қаланишга қаршилиги кес­
кин камаяди. Юзаси қуруқ ва 
ҳўл асфальт-бетон билан ши­
нанинг тишлашиш коэффи­
циенти қуйидагича: юзаси 
ғадир-будир қуруқ — 0 ,7 — 
0,94; ҳўл — 0,5—0,65; юзаси 
силлиқ қуруқ — 0 ,4 —0,55; ҳўл
- 0 ,3 - 0 ,4 .
Агар тишлашиш коэф-
за
а:
Q
§
*•
I
Ҳ арорат , °C
1 7.12-расм .
Иссшдшк таъсирида асфальт- 
бетоннинг ишқаланиши:
/ — қумли а сф ал ьт-б ето н ; 
2— гранитли асф альт-б е­
т о н ; J — ш ун и н г ўзи, чақилган қум; 
4—
ш унинг 
ўзи, зич оҳакто ш ли ; 
5— ш унинг ўзи, ғовак о\ак- 
тош ли асф альт-б етон.
440

---

фициенти 0 ,4 дан кичик бўлса, бундай асфальт-бетон йўлда авто­
мобил аварияларининг кўпайиши кутилади. Автомобил ҳаракати 
хавфсизлигини таъминлаш учун асфальт-бетон йўлнинг устки қат-