Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Узбекистан Республикаси ҳудудидаги асосий иккиламчи ресурслар ҳажми
т/р
Иккиламчи хом ашё тури
Ресурслар ҳажми
Бир
йилда
чиқадиган
Ишлатиладиган
соҳада
ишлаб
чиқаришда
1
2
3
4
5
1.
Олтингугуртни тозалашда ва 
суюлтирганда ҳосил бўладиган 
чиқинди, тонна
632
10
2.
Таркибида фосфори бўлган 
чиқиндилар, млн. тонна
42,1
—
3.
Фосфогипс, млн. тонна
59,77
-
4.
Сода сульфат аралашмаси, минг тонна
25,04
IV '
7,014
5.
Олтингугурт, минг тонна
450
-
-
6.
ГРЭС кули, млн. тонна
6,02
4,97
-
7
ГРЭС тошқолли кули, минг тонна
4501
75
-
8.
Ангрен ҳавзасида ҳосил бўладиган 
фойдали қазилмалар, минг тонна:
1) соз тупроқ
2) қумтош
3) мергел
4) оҳактош
5) опока
6) кварц куми
7) кўмирни бойишш ЧИҚИНЛИСИ
8) каолин:
а) кулранг
б) ранг-баранг
600
15270
1300
3300
1000
2000
363
1700
2021
250
200
9.
Уюмлардаги думли чиқиндилар, минг 
тонна:
1) таркибида Pb, Zn бўлган чиқиндилар
2) мис-молибден чиқинди
108,458
575,115
-
-
10. Металлургия тошқоллари, минг тонна
110,66
-
400
11. Рангли металл тошқоллари, тонна
400
-
0,002
12.
К,олип сифатида ишлатиб бўлинган 
қотишма, минг тонна
18,7
_
_
13. 1^уйиш цехи тошқоли, минг тонна
396
-
—
170

---

14. Ғўзапоя, минг тонна
3000
300
-
15. Пахта гудрони, минг тонна
6
-
-
16. Каноп толаси, минг тонна
6
-
-
17
Ўзак толаси, минг тонна
23
6
-
18. Гуруч қобиғи, минг тонна
89
-
50
19.
Тошни қайта ишлаганда \осил 
бўладиган чиқинди. минг тонна
525,5
—
—
20. Лигнин, минг тонна
82
14
-
Узбекистан минерал хом ашёларидан курилиш ашёлари ишлаб 
чиқариш самарадорлигини ортириш борасида жуда кўп бажарил- 
маган ишлар мавжуд. Республикамизда ҳали ишлатилмаган минерал 
хом ашё захиралари етарли. Бу эса халқ хўжалигини, айниқса, 
қурилиш саноатини тўла равишда ашёлар билан таъминлаш им- 
кониятини туғдиради.
Бундай улкан ишларни бажариш учун, асосан қандай муам- 
моларга эътибор бериш керак? Биринчи навбатда, хориждан келти- 
риладиган барча хом ашё ва қурилиш ашёлари ўрнига республика 
имкониятларидан фойдаланиб рақобатбардош, сифатли ашёлар 
ишлаб чиқариш; хом ашё ва қурилиш ашёлари ишлаб чиқариш 
борасида, аввало, М Д Ҳ давлатлари билан иқтисодий алоқаларни 
такомиллаштириш; шу со\ага тегишли маркетинг изланишларни 
янада кенгайтириш ; тоғ саноатида фойдали қазилмалар ва чиқин- 
дилар асосида тайёр қурилиш ашёлари ва турларини ишлаб чиқа- 
ришни кенгайтириш; кам чиқинди ва чиқиндисизтехнологияларни 
жалб этиб, жаҳон андозаларига мос қурилиш ашёларини ишлаб 
чиқариш; хорижий инвестицияларни жалб этиб ва улар билан қам- 
корликда иккиламчи хом ашёлардан қурилиш ашёлари ишлаб чиқа- 
риш; транспорт харажатларини камайтириш ва ижтимоий қондира 
оладиган тизимни яхшилаш мақсадида республика вилоятларида 
хом ашё захираларини аникдаш ва улар асосида сифатли қурилиш 
ашёлари ишлаб чиқарувчи корхоналар қурилишини янада кенгай­
тириш; рақобатбардош қурилиш ашёларини экспорт қилишни 
кенгайтириш .
Келажгхда қурилиш ашёлари турларини янада кўпайтириб янги 
технологиялар асосида фосф орит, табиий тош хом ашёлари, глау- 
канит, тальк, кварц қумлари, калий ва сульф ат магнезиал тузлари
171

---

кабилардан қурилиш ашёлари ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш зарур. 
Э н г кўп меҳнат талаб этадиган корхоналарда компью тер техноло- 
гияларини яратиш керак бўлади. Илғор хорижий давлатларда саноат 
чиқиндиларидан сиф атли қурилиш ашёлари ишлаб чиқариш
даражаси анча юқори. М асалан, Данияда ИЭСларида чиқадиган 
кул-тош қолнинг 93 %идан ҳар хил қурилиш ашёлари тайёрланади, 
Германияда бу кўрсаткич 80 %ни ташкил этади. Ф ранцияда 65% , 
Англияда эса 53 %. Республикамиздаги минерал хом аш ёларнинг 
самарадорлиги 6.8-ж адвалда ёритилган.
6 .8 -ж а д ва л