*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Maqsadni shakllantirishda yechimlarning turkumlanishi 
22
 
Maqsad mezonlari
 
Qaror sinflari
 
Tuzulish darajasi
 
Zaif tuzilgan(dasturlashtirilmagan)
 
Yuqori darajada tuzilgan (dasturlashtirilgan)
 
Tarkibi
 
Iqtisodiy, ijtimoiy, tashkiliy, texnik, ilmiy
 
Maqsadlar soni
 
Yagona maqsadli Ko‘p maqsadli
 
Davomiyligi
 
Strategik  (uzoq  muddatli)  Taktik  (o‘rta  muddatli) 
Operativ (qisqa muddatli)
 
Qaror qabul qiluvchi shaxs
 
Individual
 
Jamoaviy
 
Maqsadni 
belgilash 
bosqichlari
 
Butun tashkilot, uning tarkibiy boiinmalari, 
funksional xizmatchilar, alohida shaxslar
 
Ta’sir doirasi
 
Bir bosqichli Ko‘p bosqichli
 
Maqsadni 
belgilash 
yo‘nalishlari
 
Ichki, tashqi
 
22
 А. М. Лялина Теория менеджмента: Учебник для вузов. Стандарт 3-го поколения. — СПб.: Питер, 2009. — 43 с.: ил. 
— (Серия «Учебник для вузов»). 

---

60 
 
Ma’lumki,  boshqaruv  jarayoni  bir  necha  bosqichlami:  muammo,  maqsad, 
vaziyat, qaror bosqichlarini o‘z ichiga oladi. Boshqarish jarayonining bir qismi 
sifatida  maqsadlami  belgilash  jarayonida  ham  ma’lum  bir  texnologiya  asosida 
etaplar,  bosqichlar,  operatsiyalar  va  boshqalar  mavjud.  Bunday  texnologiya 
odatda quyidagi bosqichlami o‘z ichiga oladi:
 
1.
 
Atrof muhitni tahlil qilish va uning natijalarini tushunish
 
2.
 
Tegishli missiya va / yoki strategik maqsadni ishlab chiqish
 
3.
 
Maqsadlar tizimini ishlab chiqish jarayoni (maqsadlami belgilash)
 
Maqsad tizimini ishlab chiqish jarayonining har bir bosqichi
 
(maqsadlami  belgilash)  quyidagi  bosqichlami  o‘z  ichiga  oladi:  birinchi  bo‘lib, 
atrof  muhitdagi  tendensiyalami  tahlil  qilish  va  aniqlash  (ichki  va  tashqi); 
tashkilotning  umumiy  maqsadlariga  erishish;  maqsadlar  iyerarxiyasini 
(daraxtlami, shajarani) qurish; shaxsiy maqsadlami belgilash.
 
Tashkilotni qamrab olgan muhit nafaqat missiyani o‘matish uchun mavjud 
boimaydi.  Tashkilotning  maqsadlari  uning  mavjud  holatiga  juda  bogiiq  boiib, 
iqtisodiyot,  siyosat,  huquq,  fan,  texnika  va  boshqa  sohalardagi  zamonaviy 
rivojlanish  tendetsiyalami  o‘z  vaqtida  aniqlash  imkonini  beradi.  Rahbariyat 
tegishli  maqsadlami  amalga  oshirishda  atrof-  muhit  holati  haqida  oldindan 
bilish  imkoniyatiga  egadir.  Maqsadlami  belgilash  bosqichida  menejerlar  atrof-
muhitning  tarkibiy  qism(holat)larini  hisobga  olishlari  kerak.  To‘g‘ri,  hamma 
narsani  hisobga  olish  imkoniyati  yo‘q.  Bunda  menejerlar,  ayniqsa,  iqtisodiyot 
rivojlanishining  noaniqlik  bosqichlarida  kutilmagan  vaziyatlarga  tayyor  turishi 
kerak.
 
Ikkinchi  bosqichda  tashkilot  uchun  umumiy  maqsadlami  belgilash  zarur. 
Bunda  tashkilot  faoliyati  yo‘nalishlaridan  ishonchli  va  asosiy  hisoblanganlami 
tanlash  kerak.  Bundan  tashqari,  maqsadlami  belgilash  texnologiyasida  aniq 
mezonlarga 
muvofiqaniqlangan 
maqsadlami 
mazmunli 
va 
sifatli 
rasmiylashtirish  uchun  vositalami  taqdim  etishi  kerak.  Tashkilot  missiyasining 
mezoni,  uning  muhitini,  tendensiyasini  rivojlanishi  bilan  belgilanadi. 
Maqsadlami  belgilash  jarayoni  ushbu  muhitda  tashkilotning  pozitsiyasiga, 
xususan, resurslar bilan ta’minlanganlik xususiyatiga bogiiqdir.
 
Uchinchi  bosqich  maqsadlami  qurish  yoki  ulaming  iyerarxiyasini  qurish 
bilan  bogiiq.  Iyerarxiya  barcha  yo‘nalishlarda  va  maqsadlarda  muhim 
ahaxniyatga ega.
 
To‘rtinchidan,  shuningdek,  juda  muhim  bosqichda  tuzilishda  mantiqiy 
toiiqlikka erishilishi kerak. Maqsadlar har bir xodimga o‘z vaqtida yetkazilishi 
kerak.  Har  bir  ijrochi  shaxsiy  qiziqishlari  va  maqsadlar  orqali  tashkilotning 
yakuniy  maqsadlariga  erishish,  o‘z  missiyasini  amalga  oshirish  jarayoniga 
qo‘shilishlari shart.
 
Eng  muhim  va  hal  qiluvchi  omil  -  qadriyatlarga,  hissiyotlarga,  istaklarga, 
o'zlarining  va  belgilangan  maqsadlarga  ega  boigan  ijrochining  harakatlarga 

---

 
o‘tishidir (3-chizma).
 
Maqsadlami  belgilash  jarayoni  uzluksizlik,  diskretlik,  siklilik,  dinamiklik, 
samaradorlik  va  boshqalar  ko‘rsatkichlarda  ifodalanadi.  Motivatsiya  va 
bogiiqlik  (majburiyat)-  bu  shaxs  va  tashkilot  uchun  samarali  faoliyatning 
asosidir.