*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

11-
 
chizma. Tashkilotning yashash davri 
Birinchi  bosqich  -  tashkilotni  tashkil  qilinishi,  uni  vujudga  kelishi. 
Bunda asosiy  vazifalar  -  bozorga chiqish, yanada rivojlanish uchun ko‘proq 
foyda olishdir.
 
Ikkinchi bosqich - tashkilotning o‘sishi. Bu bosqichning asosiy maqsadi
 
-
 
qisqa  muddatli  foyda  va  jadal  o‘sish.  Asosiy  vazifa  -  bozoming  bir 
qismini qamrab olish.
 
Uchinchi bosqich - tashkilotning balog‘ati. Bunda asosiy maqsad barcha 
yo‘nalishlar  bo‘yicha  samaradorlikni  oshishidan  iborat  bo‘ladi.  Eng  muhim 
vazifa  -  korxonaning  obro‘sini  oshirish.  Bu  korxonaning  tuzilishiga  davriy 
ravishda o‘zgartirishlar kiritishni talab qiladi.
 
To‘rtinchi  bosqich  -  tanazzul,  tashkilotni  qarishi.  Raqobat,  bozomi 
qisqarishi  natijasida  tashkilot  o‘z  mahsulotiga  talabni  kamayishiga  duch 
keladi. Tashkilotning asosiy maqsadi mavjud o‘rinlari saqlab qolish hisobiga 
barqarorlikni ta’minlashdan iboratdir.
 
Tashkilot  hayotining  yana  bir  pallasini  ajratish  mumkin.  Tashkilotdagi 
ishlaming holati va menejmentaing hulqiga ko‘ra quyidagi variantlar bo‘lishi 
mumkin:  tashkilotning  qaytadan  tiklanishi  yoki  uni  tugatilishi.  Ko‘pgina 
hollarda  tashkilotni  boshqarishning  asosiy  maqsadi  uni  qaytadan  tiklashdan 
iborat bo‘ladi. Bunda tashkilot faoliyatini
 
125 
o‘zgartirish,  uni  qayta  tashkil  qilish  va  innovatsiyalami  tadbiq  etish  asosiy 
vazifa bo‘ladi.
 
Tashkilotning bevosita va kundalik boshqaruvida menejerlar va, ayniqsa, 
ulaming  yuqori  darajasi  muhim  rol  o‘ynaydi.  Bunda  mulk  egasining  o‘zini 
o‘zi boshqarishi daslabki boshqamv munosabati bo‘ladi.
 
 

---

 
Zamonaviy  tashkilotlar  katta  turli-tumanliklari  bilan  ta’riflanadilar  va 
ma’lum alomatlar bo‘yicha bo‘linadilar.
 
Masalan, shakllantirish alomatlari asosida quyidagilarga ajrati ladilar:
 
Rasmiy  tashkilotlar,  ular  aniq  quyilgan  maqsad,  shakllantirilgan 
qoidalar,  tuzilma  va  aloqaga  egalar,  bu  guruhga  biznesning  barcha 
tashkilotlari,  davlat  va  halkaro  institutlar  va  idoralar  kiradi.  Ushbu 
o‘rganishning  predmeti  asosan  rasmiy  xo‘jalik  tashkilotlari-  yuridik 
shaxslardan iboratdir;
 
Norasmiy  tashkilotlar.  ular  aniq  ma’lum  maqsadlar,  qoidalar  va 
tuzilmalarsiz  faoliyat  yuritadilar:  ularga  oila,  do‘stlik,  odamlar  o‘rtasidagi 
norasmiy munosabatlaming barcha institutlari kiradi.