§ Termin tadqiqi bo`yicha nazariy yondashuvlar §

MUNDARIJA

KIRISH......... ................................................................................. 3

I BOB. TILSHUNOSLIKDA TERMIN BILAN BOG`LIQ ILMIY-NAZARIY QARASHLAR……………………………………….............................................

§ 1.1. Termin tadqiqi bo`yicha nazariy yondashuvlar………………………...... 8
§ 1.2. Koreys tilida va nutqida termin va uning xususiyati………...….............. 15
Bob bo`yicha xulosa……………....................................................................... 25

II BOB. KOREYS TILIDA TEXNIKAGA OID TERMINLAR VA ULARNING MATNLARDA ISHLATILISHI

§ 2.1. Yangi so`zlar va mavzu bo`yicha matn…………………………………28
§ 2.2. Grammatik mavzu va mashqlar tizimi…………………………………39
Bob bo`yicha xulosa..............................................................................................50

	XULOSA...........................................................................................	53
	FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI.....................	58

I BOB. TILSHUNOSLIKDA TERMIN BILAN BOG`LIQ ILMIY-NAZARIY QARASHLAR

§ 1.1. Termin tadqiqi bo`yicha nazariy yondashuvlar
Hozirda yurtimizda bo‘layotgan ijitmoiy-iqtisodiy, moliyaviy, siyosiy-huquqiy tizimlaridagi islohotlarning tilning leksik sathiga kirib kelayotgan xalqaro terminlar sonini ko‘paytirmoqda. Bu hol shu sohada faoliyat yuritayotgan insonlardan o‘z kasbiga oid termin va tushunchalar haqida to‘liq va aniq ma’lumotga ega bo‘lishlarini talab etmoqda.
Termin lotincha “terminus” so‘zidan olingan bo‘lib, “oxiri”, “chek”, “chegara”, “tugash” degan ma’nolarni bildiradi. V.N.Shevchuk terming quyidagicha ta’rif beradi: “Termin” – bu so‘z bo‘lib, o‘rta asrlarda “aniqlash”, “ifodalash” degan ma’nolarni ifodalagan¹. Qadimgi fransuz tilida mavjud bo‘lgan “terme” leksemasi “so‘z” degan ma’noni anglatadi”. A.A.Reformatskiy esa buni quyidagicha izohlaydi: “Termin – bu so‘z bo‘lib o‘zining alohida va maxsus belgilari bilan chegaralandi, fan, texnika, iqtisodiyot, siyosat va diplomatiya sohalarida bir ma’noli, aniq so‘zdir². U ekspressivlikdan holi, muayyan predmet yoki tushunchani ifoda etuvchi, o‘zining qat’iy va aniq mazmuniy chegarasiga hamda izohiga ega bo‘ladi”. V.P.Danilenko termin so‘ziga quyidagicha aniqlik kiritadi: “Termin (lar) – lug’at tarkibining bir qismi hisoblanib, muayyan fan va soha leksik birliklarining aniq nomi, ta’rifidir”³. B.N.Golovin esa termin haqida: kasb-hunar nuqtai nazaridan qaralganida termin o‘zida muayyan kasbiy tushunchalarni ifoda etadi, - deb yozadi.⁴ Shunga o‘xshash talqinni biz V.M.Leychikning ishlarida ham uchratishimiz mumkin. Uning fikriga ko‘ra, termin muayyan tilning leksik birligi hisoblanib, aniq va maxsus sohalar ilmida va faoliyatida umumiy, aniq yoki mavhum tushunchalarni ifodalaydi.
Filologiya fanlari doktori, G’.Abdurahmonov shunday yozadi: “Atamalarning aniqligi va qat’iylashishi shu millatning fani, maorifi, madaniyati darajasini ko’rsatadi. Atamalarning rivojlanishi, tartibga solinishi fanning har xil sohalarida turlicha bo’lib, ma’lum fanning taraqqiyotiga bog’liq. Bu taraqqiyot to’xtovsiz bo’lgani uchun yangi atamalarning kelib chiqishi, tartibga tushishi ham uzluksiz bo’ladi. Umuman, ona tilida atamalarning puxta ishlanishi, tartibga solinishi darslik va qo’llanmalar tuzish uchun ham, ona tilida dars olib borish uchun ham zarur bo’lgan manbadir. Atamalarning ishlanmaganligi va tartibga solinmaganligi nutq uslubiga ham ta’sir ko’rsatadi”.⁵ Demak, terminologiyaning tartibga solinishi, muvofiq ravishda tarjima qilinishi nafaqat ilmiy sohada balki ijtimoiy hayotda ham ahamiyati katta bo’lgan masaladir.
AQSHda o‘tgan asrning 70-yillarida yuzaga kelgan “The World Encyclopedia Dictioanry” lug‘atida esa terminga quyidagicha ta’rif beriladi: “Terminology – the special words and terms used in science, art, business and economy”. Ma’nosi: terminolgiya - fanda, san’atda, biznes va iqtisodda ishlatiladigan maxsus so‘zlardir.
Yuqorida keltirilgan tilshunos olimlarning fikridan kelib chiqqan holda, o‘z nuqtayi nazrimizdan “termin” so‘ziga quyidagicha izoh bersak bo‘ladi: “tilning ma’lum sathidagina qo‘llanilib, ma’lum bir so‘z yoki so‘z birikmasining ma’nosini xususiy ma’no bilan ifodalab beruvchi so‘z yoki so‘z birikmasi”.
Atamashunoslikning kelib chiqishi Avstriyalik olim Oygena Vyuster va Dmitriy Semyonovich Lottelarning sharafli nomlari bilan bog‘liq bo‘lib, ular ilk tadqiqot ishlarini 1930-yilda nashr etganlar. Hozirgi vaqtda bir necha milliy maktablar – avstriya-nemis maktabi, frank-kanada maktabi, rus maktabi, Chexiya maktablari atamashunoslikning nazariy masalalariga turli tomondan yondashib, o‘z tadqiqot ishlarini amalga oshirmoqdalar. Ularning ichida Rossiya atamashunoslik maktabi yetakchilik qilmoqda: 2300 dan ortiq himoya qilingan dissertatsiyalar, 3500 dan ortiq terminlar o‘rganildi.
Hozirgi paytda atamashunoslik bir qancha tadqiqot yo‘nalishlariga bo‘linadi:
1. Nazariy terminologiya – maxsus leksika (termin)larning rivojlanish va qo‘llanish qonuniyatlarini o‘rganadi.
2. Amaliy terminologiya – terminlarning amaliy prinsiplari, terminlar va terminologiyaning kamchiliklarini yo‘qotish bo‘yicha tavsiyalar, ularning
qo‘llanilishi, yaratilishi va tarjimasiga doir vositalarni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi.
3. Umumiy terminologiya – maxsus leksika (termin)larning umumiy xossalari, muammolarini o‘rganadi.
4. Xususiy terminologiya – ma’lum bir tilning aynan bir sohasiga mansub bo‘lgan terminlarni o‘rganadi.
5. Tipologik terminologiya – alohida terminologiyalarni qiyoslab o‘rganib, umumiy va alohida terminologiyaning xossalarini belgilaydilar.
6. Chog‘ishtirma terminologiya – turli tillardagi umumiy va maxsus terminologiyani chog‘ishtirib o‘rganadi va xossalarini keltirib chiqaradi.
7. Semasiologik terminologiya – maxsus leksemalarning semantika bilan bog‘liq muammolarini, semantik birliklarning o‘zgarishi, polisemiya, sinonimiya, antonimiya, giponimiya kabilarni tadqiq qiladi.
8. Onomastik terminologiya – nomlashning maxsus leksemalarini, ularning nomlanish jarayoni, nomlashning optimal shaklini tanlashni tadqiq etadi.
9. Tarixiy terminologiya – terminologiya tarixini o‘rganib, terminlarning kelib chiqishi, shakllanish jarayonini tahlil etadi. Shu orqali terminlar tartibga solinadi. Shu yo‘nalishning natijalariga asoslangan holda tilshunoslikda yangi mustaqil fan – antropolingvistika ajralib chiqdi.
10. Funksional terminologiya – zamonaviy terminlarning turli matnlardagi, professional muloqot holatlarida, mutaxassislarni tayyorlashdagi vazifalari, shu bilan birga nutqda va kompyuter tizimida terminlardan foydalanish xossalarini o‘rganadi⁶.
Demak, sayyoh-gid hamrohligi faoliyati terminolgiyasiga xos umumiy xususiyatlar umumtilshunoslikning yaxlit tizimidan ajratilmagan holda o‘rganishni taqozo qiladi. Gid hamrohligi terminologiyasining o‘ziga xos xususiyatlari, uning inson aqliy faoliyati va tajribalarining konseptual bosqichlari orqali namoyon bo‘lishida kuzatiladi. Mazkur terminologik tizimda turizm tizimidagi bugungi kunda funksional jihatdan yetakchi terminlar vazifasini bajarayotgan terminlar o‘z ifodasini topadi.

§ 21. Yangi so`zlar va mavzu bo`yicha matn

1. 
   여행- sayohat
   
2. 
   여행하다-sayohat qilmoq
   
3. 
   여행사 - sayohat firmasi
   
4. 
   예정- reja
   
5. 
   일정=스케줄-javal
   
6. 
   예약하다- buyrutma qilish
   
7. 
   취소하다-bekor qilish
   
8. 
   놓치다-o'tkazib yuborish
   
9. 
   짐-yuk
   
10. 
    챙기다- tartibga keltirmoq
    
11. 
    휴대하다-olib yurish
    
12. 
    빠뜨리다-o'tkazib yubormoq
    
13. 
    현지-mahalliy joy
    
14. 
    가이드-gid
    
15. 
    일행-partiy, kompaniya
    
16. 
    안내하다-rahbarlik qilish
    
17. 
    지도-xarita
    
18. 
    관광 -turizm
    
19. 
    관관객- turist
    
20. 
    관광지- turistik joy
    
21. 
    구경하다-tomosha qilmoq
    
22. 
    기념품-suvenir
    
23. 
    바가지를 쓰다-chuv tushmoq
    
24. 
    눈이 선하다-ko‘z oldiga keltirmoq
    
25. 
    발이 묶이다-bora olmay ham kela olmay qolmoq
    
26. 
    숙소-turar joy
    
27. 
    호텔-mehmonxona
    
28. 
    모텔-motel
    
29. 
    여관-otel
    
30. 
    콘도-kvartira
    
31. 
    묵다-turar joy
    
32. 
    숙박하다-tunab qolmoq
    
33. 
    박-tun
    
34. 
    해외여행-chet el sayohati
    
35. 
    해외-chet el
    
36. 
    외국-chet ellik
    
37. 
    국내 여행-mahalliy sayohat
    
38. 
    출국-davlatidan chiqish
    
39. 
    귀국-davlatiga qaytish
    
40. 
    입국-davlatga kirish
    
41. 
    비자-viza
    
42. 
    연장하다-uzaytirish
    
43. 
    여권-pasport
    
44. 
    신고하다-hisobot bermoq
    
45. 
    관광버스- turistik avtobus
    
46. 
    관광업체- tourism idorasi
    
47. 
    관광열차 - turistik poyezd
    
48. 
    관광 안내소 - turbyuro
    
49. 
    여가 시간-bo‘sh vaqt
    
50. 
    관광통역 - turizm tarjimoni
    
51. 
    지속가능한 관광 - barqaror turizm
    
52. 
    장기적 - uzoq muddat
    
53. 
    문화자원 - madaniy resurs
    
54. 
    관광객의 윤리의식 - turistlarning axloqi
    
55. 
    생태관광- ekologik turizm
    
56. 
    자연자원 보존- tabiiy resurslarni saqlash
    
57. 
    경제 발전- iqtisodiy rivojlanish
    
58. 
    녹색관광- yashil turizm
    
59. 
    휴양 - dam olish
    
60. 
    문화유산관광- ma'daniy meros turizmi
    
61. 
    자연유산- tabiiy meros
    
62. 
    관광상품- turizm mahsulotlari
    
63. 
    대중관광 - ommaviy turizm
    
64. 
    가처분 소득 -sof foyda
    
65. 
    관광 현상- turizmni ommalashtirish
    
66. 
    정책적 지원 - siyosiy qo‘llab-quvvatlash
    
67. 
    사회계층- ijtimoiy sinf
    
68. 
    복지관광- ijtimoiy turizm
    
69. 
    저소득층 - kam ta'minlangan
    
70. 
    대안관광 - muqobil turizm
    
71. 
    보편화되다- universallashtirmoq
    
72. 
    환경파괴 - atrof muhitga putur yetishi
    
73. 
    교통혼잡- transport tirbandligi
    
74. 
    발문객 - tashrif buyuruvchi
    
75. 
    다크투어리즘 - qorong‘u turizm
    
76. 
    전쟁기념관 - urush yodgorligi
    
77. 
    국립묘지- milliy qabriston
    
78. 
    의료관광 - tibbiy turizm
    
79. 
    진보되다- rivojlanmoq
    
80. 
    성형수술- kosmetik jarrohlik
    
81. 
    한류 - koreya to‘lqini
    
82. 
    인센티브투어- rag‘batlantiruvchi sayohat
    
83. 
    보상휴- kompensatsiya ta‘tili
    
84. 
    보상차 - kompensatsiya mashinasi
    
85. 
    여행상품- sayohat tavarlari
    
86. 
    고품격 호텔- arxaik mehmonxona