§. Stoletov tajribalari. Fotoeffekt

§. Stoletov tajribalari. Fotoeffekt.
15.1. Fotoeffekt hodisasi. Stoletov tajribasi;
15.2. Fotoeffekt qonunlari;
15.3. Eynshteyn formulasi. YOrug’likning kvant nazariyasi va fotoeffekt;
15.4. Milliken tajribasi;
15.5. Lukirskiy-Prilijayev tajribasi;
15.7. Fotoelementlar, fotokuchaytirgichlar;
15.8. Tashqi fotoeffektga asoslangan fotoelementlar;
15.9. Fotoelektron kuchaytirgichlar.

Zaryadlangan elektrometrga mahkamlangan rux plastinkani ultrabinafsha nurlar bilan yoritganimizda elektrometr tezda razryadlanadi (zaryadsizlanadi). Agar elektrometr plastinkasini musbat zaryadlasak, so’ngra ultrabinafsha nurlar bilan yoritsak elektrometr razryadlanmaydi.

15.1-rasm. fotoeffekt hodisasini namoyish qiluvchi tajriba.

15.2-rasm.

Bu hodisani quyidagicha tushuntirishimiz mumkin. Ultrabinafsha nurlar ta’sirida rux plastinka sirtidan manfiy zaryadlangan zarrachalar – elektronlar uchib chiqadi. Fotoeffektni o’rganishda katod nurlari degan tushuncha kiritiladi. Katod nurlari elektronlar oqimidan iborat bo’ladi. Katod nurlari yorug’lik ta’sirida paydo bo’lishi yoki kuchayishi mumkin. Yorug’lik ta’sirida o’zidan elektronlarni nurlaydigan sirtni fotokatod deb ataladi.