birinchidan,
nazariyalar orasida eng ilg‘ori b o ‘lib, yangi erkin
d e m o k ra tik davlat tu z u m i yaratilishiga asos b o ‘ldi;
—
ikkinchidan,
q o n u n la r huqu q iy b o ‘lmasligi m u m k in , agar q o n u n la r
insonning tabiiy huquqlariga zid kelsa, ularni inkor qilsa, adolat, haqiqat,
erkinlik, tenglik m e ’yorlari buziladi;
—
uchinchidan,
inson huqu q la rin in g m a nbayi tabiat yoxud O lloh deb
tan olinadi. S hu bois davlat tuzilm alari va m a n sa b d o rla r to m o n id a n
z o ‘ravonlik qilishning, suiiste’m ollarning oldini olish im koni yaratiladi.
H u q u q n i b u n d a y tushunish h a m m uayyan salbiy jihatlarga ega b o ‘lishi
m u m k in .
Xususan:
1. H u q u q n i m a v h u m axloqiy qadriyat sifatida tu sh u n ish u n in g shak-
liy-yuridik xususiyatlarini susaytiradi, q o n u n iy va q o n u n g a x ilof h arak a t-
lar m e zo n in i h a r xil o d a m d a h ar xil b o ‘ladigan erkinlik, ad o lat, haqiqat
t o ‘g ‘risidagi ta sa w u rla rg a qarab belgilashda qiyinchiliklarga olib keladi.
2. H u q u q n i b u n d a y tu sh u n ish obyektiv h u q u q bilangina em as, balki
huqu q iy ong bilan h a m k o ‘p roq b o g ‘liq b o ‘ladi. H u q u q iy o n g esa turli xil
o d a m la rd a tu rlicha b o ‘ladi.
H u q u q n i b u n d a y tu shunishga 0 ‘zbekistonda h a m a lo h id a e ’tibor
berilm oqda. 0 ‘zbekiston davlatining q o n u n la ri h a m in s o n n in g tabiiy
huquqlarini adolat, haqiqat, erkinlik, m ustaqillik nuqtayi n a za rid an kelib
c h iq q a n h o ld a belgilam oqda.
A bu N a s r F orobiy, A bu R ayhon Beruniy, A m ir T e m u r, Alisher
N avoiy kabi ajdodlarim iz h a m h u q u q n i tabiat yoxud O lloh to m o n id a n
insonlarga berilgan im koniyatlar m ajm ui deb tush u n g an lar. A n ’anaviy
h a m d a “ yangilan g an ” tabiiy h u q u q nazariyasi, o ‘zining m a z m u n jih a tid a n
aniq shakllantirilmaganligi, tu s h u n c h a la rn in g noaniqligi, k o ‘p o ‘rinlarda
axloq va h u q u q aralashib ketganligi va u m u m iy aham iyatga ega emasligi
bilan ajralib turadi. S h u n g a qaram ay , tabiiy h u q u q yondash u v in in g ilg‘or
188
VIII B O B . H U Q U Q HAQ IDAG I T A ’ LIM O T
va ijobiy jihatlariga, insonlarning tengligi va erkinligi g‘oyasi, adolat va
uni t a ’m inlash masalasi, insonlarning ajralm as huquqlari, hu q u q n in g
hu km ronligi, h o k im iy atn in g cheklanganligi, davlat va fuqarolarning
o ‘zaro h u q u q va m ajburiyatlar bilan b o g ‘langanligi, h u q u q iy davlat kabi-
larni kiritish m u m k in d ir. A y n an sh u n in g u c h u n h am tabiiy h u q u q
nazariyasi h a r bir tarixiy davr u c h u n jozibali b o ‘lib kelgan va shunday
b o ‘lib qolaveradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |